Uşak-Banaz-Sivaslı arasında kalan bölgenin jeoloji mineroloji ve petrografisi

Abstract

ÖZET Çalışma alam Banaz, Sivaslı, Hocalar arasında Menderes Masifinin doğu kesiminde yer alır. Bu çalışma ile bölgenin jeolojisi, petrografisi ve jeokimyası ortaya konularak, Menderes Masifinin jeolojisine katkıda bulunulması amaçlanmıştır. Sahanın temelinde Paleozoyik yaşlı Bulkazdağı asmasüTne ait metamorfikler gözlenir. Menderes masifinin çekirdek ve örtü serilerine kaşıhk gelen bu asmasif Tülüce karmaşığı ve Davulga metamorfik takımı olarak iki jeolojik alt üniteye ayrılarak incelenmiştir. Temelde yer alan Tülüce karmaşığının taban seviyelerini Cinoğlu şistleri oluşturur. Bu şistler dişten, andaluzit ve granat gibi karakteristik mineral içeriklerine göre değişik şist gruplarına ayrılmıştır. Bu kayalar, uyumlu bir dokanakla Kızılotlu kuvarsitleri tararından üzerlenir. Kuvarsit ve muskovit-kuvarsşist ardalanmasından oluşan birim, üst düzeylerinde kalkşistler ile Eldeniz mermerlerine geçişlidir. Birbiriyle uyumlu bu kaya birimleri Kambriyen- Ordovisiyen zaman aralığında metamorfizmaya uğramışlar ve aym donemde granit sokulundan tararından kesilmişlerdir. Granitler Permiyen-Triyas döneminde gelişen ikinci metamorfizma ile de gnaysa dönüşmüşlerdir. Gnayslar içerisinde küçük amfibolit mercekleri yer alır. Yoğun bir şekilde kataklazma özellikleri sunan gnayslar hidrotermal kuvars damarları tararından da kesilmişlerdir. Tülüce karmaşığına dahil olan bu birimler menderes masifi' nin çekirdek serisine karşılık gelir. Tülüce karmaşığı Davulga metamorfik takımı tararından uyumsuz olarak üzerlenir. Davulga metamorfik takımı tabanda Hocalar metapelitleri ile başlar. Bu birim fillit ve metakumtaşlanndan oluşur. Metapelitleri uyumlu bir dokanakla Boduşdamı metakarbonatlan üzerler. Boduşdamı metakarbonatlan mermer, kalkşist ve kuvarsitler ile temsil olunurlar. Metamorfik takıma ait bu kayaçlar Menderes Masifi nin örtü serilerine karşılık gelir. Bulkazdağı asmasifi nin üzerine Jura yaşlı dolomrük kireçtaşlan uyumsuz olarak gelir. Olasılı yerleşim yaşı Senoniyen-Eosen olan aüokton Özbeyli metaofiyolrü, Bulkazdağı asmasifi ve dolomitik kireçtaşlan üzerine bindirme ile yerleşmiştir. Küpler şeklinde gözlenen metaofiyoütler, metagabro, serpantinit ve epidot-aktinolitşistlerden oluşur. Gölse! ve karasal sedimentler ise bölgedeki en genç birimlerdir. Yörenin Kambriyen-Ordovisiyen, Permiyen-Triyas, Geç Kretase-Eosen dönemlerinde değişik orojenik hareketlerden etkilendiği ortaya konmuştur. Başlangıçtaki orojenik olaylar aynı zamanda istiflerin sıkışma tektoniği ile ilişkili metamorfizmalann gelişmesine neden olmuştur. İlk metamorfizma Tülüce karmaşığına ait sedimanter kökenli metamorfitlerde Barrow tipi bölgesel metamorfizmanm alrnandm-amfibolit fasiyesinin, disten-almandin-muskovit alt fasiyesi koşullarında gerçekleşmiştir. İkinci metamorfizma ise Davulga metamorfik takımına ait birimlerin ve granitik gnaysların başkalaşımına sebep olmuştur. Bu metamorfizmanm Barrow tipi bölgesel metamorfizmanm Yeşilşist fasiyesi koşullarında geliştiği belirlenmiştir. Bulkazdağı asmasifi Jura öncesi dönemde metamorfik evrimini tamamlamıştır. Geç Kretase-Eosen dönemi orojenik hareketleri özbeyli metaofıyolitlerinin bölgeye yerleşimlerini sağlamıştır. Bu olay bölgede bmdirmelerin, ters fayların, kıvrımların ve eklem takımlarının gelişmesine neden olmuştur. Aynca Geç Miyosen dönemindeki gerilmeli tektonik (genç tektonik), graben-horst oluşumlarını kontrol etmiştir. Bölgedeki kayaların kökenine açıklık getirebilmek amacıyla kayaç örneklerine ait kimyasal analiz değerleri çeşitli diyagramlarda değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmelere göre şistler killi-kumlu sedimanter kayaçlann ve gnayslar ise granitik bileşimli magmatik kayaçlann metamorfizması ile oluşmuşlardır. Gnaysların köken kayaçlarnun yitim zonunda, hibridik kökenli bir magmadan türeyen çarpışma ile eşyaşh volkanik yay granitleri olduğu ortaya konmuştur. Yine gnayslar içerisindeki amfibolitler ise yitim zonunda granitler içerisine karışmış okyanusal levha kökenli anklavlardır. Özbeyli metaofiyolitlerinin ilksel kayaçlan toleyitik karakterli magmadan itibaren okyanusal levhada oluşmuşlardır.

ABSTRACT The study area is situated among Banaz, Sivaslı, and Hocalar at the east of Menderes Massive. The aim of this study is to determine geology, petrography, geochemistry of the region and to contribute to geology of Menderes Massive. At the base of the region, there have been metamorphic rocksbelonging to Bulkazdagi submassive (Paleozoic). This submassive, equivalent of core and mantling series of Menderes Massive, has been investigated by dividing into two geologic subunites, Tülüce complex and Davulga metamorphic suite. Cinoğlu schists form the basement of the Tülüce complex which is present at the base. These schists have been divided into different schist groups in terms of comprising andalusite, kyanite and garnet. These rocks are overlain conformably by Kızılotlu quartzites. The units consisting of alternation of muscovite- quartzschist is transitional to calcschists and Eldeniz marbles at the upper most part. These rocks, conformable with each other, underwent metamorphism in the interval of Cambrian-Ordovician and were intruded by granitic intrusions at the same period. Granites were changed into gneiss by the second metamorphism taken place during Permian-Triassic time. Gneisses showing cataclasm traces contain small amphibolitc lenses and have been cut by hydrothcrmal quartz veins. These units included by Tülüce complex are equivalent of the core series of Menderes Massive. Tülüce complex is overlain uncorfombly by Davulga metamorphics. Davulga metamorphic suite starts with Hocalar metapelites at the base. This unit consist of phyllite and metasandstones. Boduşdamı metacarbonates overlay conformably the metapelites. Boduşdamı metacarbonates consist of marble, calcschist and quartzite. These rocks belonging to this metamorphic suite are the equivalent of mantling series of Menderes Massive. Dolomitic limestones (Jurassic) overlay unconformably Bulkazdagi submassive. Allochthonous Özbeyli metaophiolite, the probable emplacement age is Senonian-Eocene, emplaced tectonically on Bulkazdagi submassive and dolomitic limestones. Metaophiolites occupying as klippes consist of metagabro, serpantinite and epidote-actinolite schist. Terrestrial and lacustrine sediments are the youngest units in the region. It has been pointed out that the region has been affected by different orogenic events during Camprian-Ordovician, Permian-Trias, Late Cretaceous-Eocene time. Initial orogenic events resulted in taking place of metamorphism related with compressional tectonics. The first metamorphism has taken place at metamorphits, originially in sedimentary and belonging to Tülüce complex, under the conditions of kyanite-almandine-muscovite subfacies of almandine- amphibolite facies of Barrow type regional metamorphism. The second metamorphism resulted in the metamorphism of the units and granitic gneisses belonging to Davulga metamorphic suite. It has been identified that Barrow type regional metamorphism took place under the green schist facies conditions. The metamorphic evolution of Bulkazdagi submassive ended before Jurassic. Orogenic events of Late Cretaceous-Eocene resulted in fault, folds, and fissures. To be able to clarify the origine of the rocks in the region, chemical analysis of rock samples derived from the study area evaluated by using different diagrams. At the end, it has been pointed out that schists have come from silty-sandy sedimentary rocks and gneisses formed by metamorphism of granitic magmatic rocks. The origine of the gneisses is found as the granitites of volcanic are having the some age with the hybridic magmatic rocks and occuring within the subduction zone. Amphibolites in gneisses are enclaves originated from the oceanic crust, mixed into the granites at the subduction zone. Initial rocks of Özbeyli metaophiolites formed from the tholeiitic magma at the oceanic crust.