Toplumun bireyler üzerindeki temel belirleyicisi `namus algısı ve yaptırımları`: Kayseri örneği

Abstract

Toplumda bireylerin, toplumsal cinsiyet ve `namus` kavramlarından yola çıkılarak bireylerden beklenen davranışların, artık kalıplaşmış bir hale gelmesi ve bu davranış kalıplarının dışına çıkıldığı zamanda, toplum tarafından belirli yaptırımlarla karşılaşılması durumu yapılan çalışmanın ana problemini oluşturmaktadır. Ayrıca bu çalışma, Kayseri ilinde ikamet eden/yaşayan farklı yaş, cinsiyet, meslek, sosyo-ekonomik durum ve farklı yerleşim yerlerinde oturan bireylerden, namus kavramı hakkındaki düşüncelerinin ne olduğunun sosyolojik açıdan incelenmek istenmesi amacıyla yapılmıştır. Ve çalışma toplumun bireyler üzerindeki temel belirleyicilerinden olan bu `namus algısının`, toplumsal cinsiyet bağlamında bireyleri nasıl etkisi altına aldığını ve bu algının toplum tarafından ne gibi yaptırımları ve sonuçları ortaya çıkardığını belirlemek ve daha iyi anlayabilmek için nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan ve olgubilim deseni olarak da ifade edilen fenomenolojik araştırma yöntemi, diğer taraftan üzerinde durulan konu ve seçilen yöntem kapsamında ele alınan yada belirlenen amaçlar doğrultusunda da nitel araştırma modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Literatür taraması sonucunda elde edilen bilgiler ışığında, ulaşılmak istenen verilere yada amaçlara uygun olarak hazırlanmış, nitel araştırma kapsamında sıklıkla tercih edilen, yarı yapılandırılmış görüşme formuyla birlikte, görüşmecilerle geçirilen zamanı daha iyi değerlendirmek ve sorulan sorular kapsamında yeterli miktarda bilgi elde edebilmek amacıyla da derinlemesine görüşme tekniği kullanılmıştır. Ayrıca ele alınan çalışma, araştırma kapsamında belirlenen amaçlar dahilinde gerçekleştirilmeye çalışıldığı için açıklama niteliği/yaklaşımı taşıdığı görülmektedir. Ve çalışma sırasında Kayseri ili evren olarak belirlenirken, örneklem olarak belirlenen Melikgazi ve Kocasinan ilçelerinde, teorik örnekleme türü tercih edilerek seçilen görüşmecilerden belirlenen konulara yönelmek amacıyla, aynı türden bilgiler yada sonuçlar elde edilmeye çalışılmıştır. Ve yarı yapılandırılmış görüşme formu eşliğinde yapılan saha araştırması sonucunda görüşmecilerden elde edilen bulgular, betimsel ve içerik analizine tabi tutularak yorumlanmıştır.Namus kavramı her ne kadar toplumlar açısından farklılık gösteren bir yapıya sahip bir unsur olarak ele alınıyor olsa da, yapılan görüşmelerden elde edilen sonuçlar ile çok değişiklik göstermeyen, genel olarak ifade edilebilecek bir namus tanımına ulaşıldığı ve bu namus kavramının içeriğinin bireylerin cinsiyetlerine göre farklılaştığı rahatlıkla görülebilmektedir. Görüşmecilerden elde edilen bilgilerle birlikte namus kavramı çoğunlukla erkek görüşmeciler tarafından, hayatlarındaki en önemli, değerli ve uğruna her şeylerini feda edebilecekleri bir unsur olduğuna yönelik olmuştur. Buradan hareketle kadın bireyler toplumda, namusa sahip olan `namus taşıyıcı` bireyler olarak görülüp sürekli cinsellik, beden ve bekaret tanımlamaları ile karşı karşıya kalarak, sıklıkla namus ve töre cinayeti denen toplumsal yaptırımlara maruz kalan bireylerken; erkekler ise kadınların sahip oldukları bu namusu kadınların koruyamadıkları gerekçesiyle, kendi şeref kavramlarıyla birlikte onların namuslarının korunma işlevini kendilerine bir görev edinmiş `namus koruyucu` bireyler olarak görülmektedir. Dolayısıyla toplumda bu kadar büyük bir öneme sahip olan namus kavramının kadın ve erkek açısından var olan öneminin daha iyi anlaşılabilmesi ve elde edilen sonuçların daha açıklayıcı olması açısından, namus kavramıyla ilişkili olan din, ataerkillik, bekaret, şeref, utanç, ırz, töre ve cinayet gibi diğer kavramlarla birlikte ele alınarak aralarındaki ilişkiye de değinmek gerekmektedir.

Based on the concepts of gender and `honor` of individuals in society, the expected behaviors of individuals are now stereotyped and when these patterns of behavior are taken out, certain sanctions are encountered by the community. In addition, this study was conducted in order to sociologically examine what their thoughts on the concept of honor are from individuals living in Kayseri province of different ages, gender, profession, socio-economic situation and different settlements. And the study carried out this `perception of honor`, which is one of the main determinants of society on individuals, by using a qualitative research model, which is one of the qualitative research methods to determine and better understand how it affects individuals in the context of gender and what sanctions and consequences it reveals by society, and also expressed as a case study pattern, on the other hand, in accordance with the subject and selected method. In light of the information obtained as a result of the literature scan, in-depth interview technique was used to better evaluate the time spent with interviewers and obtain sufficient information within the scope of the questions asked, along with the semi-structured interview form, which is often preferred within the scope of qualitative research, prepared in accordance with the data or purposes to be reached. In addition, the study is determined to be carried out within the scope of the research within the purposes determined by the description nature/approach. And during the study, kayseri province was determined as a universe, Melikgazi and Kocasinan districts designated as samples, theoretical sampling type was preferred to focus on the subjects determined by the selected interviewers, the same type of information or results were tried to be obtained. And the findings obtained from the interviewers were interpreted by taking into account and content analysis as a result of the field survey conducted with a semi-structured interview form.Although the concept of honor is treated as an element that differs in terms of societies, it can be seen that a definition of honor that does not vary much with the results obtained from the negotiations, which can be expressed in general, and that the content of this concept of honor differs according to the gender of individuals. With the information obtained from interviewers, the concept of honor has often been attributed by male interviewers as the most important, valuable and element they can sacrifice for the sake of. From there, female individuals are seen as `honour bearers` in society and faced with constant definitions of sexuality, body and virginity, often subjected to societal sanctions called honor and ritual murder; Men, on the grounds that women cannot protect this dignity they have, are seen as `honor-protector` individuals who have a duty to protect their dignity together with their own concepts of honor. Therefore, in order to better understand the importance of the concept of honor, which is of such great importance to men and women, and to be more descriptive, it is necessary to address the relationship between them by addressing other concepts such as religion, patriarchal, perpetual, virginity, honor, shame, rape, tradition and murder, which are associated with the concept of honor.