Doğrudan yabancı yatırımların Türkiye`nin ihracat ürünçeşitliliği üzerine etkisi

Abstract

uluslararası ekonomik gelişmeler karşısında etkilenmemeleri mümkün değildir.Ancak her ülkenin ekonomik gücü aynı seviyede olmadığı için, gelişen beklenmedikekonomik gelişmeler karşısında göstermiş oldukları reaksiyonlar ülkedenülkeyefarklılık göstermektedir. Beklenmedik ekonomik gelişmeler karşısındagelişmiş ülkeler fazla etkilenmezken, gelişmekte olan ülkeler daha fazlaetkilenmektedir. Gelişmiş ülkelerin yaşanan olumsuz ekonomik gelişmeler karşısındafazla etkilenmemesinin en büyük nedenlerin birisi dışa açık bir politika izleyerekihracat ürün sepetlerin oldukça geniş tutmalarıdır. Dışa açık bir politika izlemesineticesinde yeni pazarlara açılarak döviz gelirlerindeartış sağlamaktadır. Böyleliklemakroekonomik dengenin korunmasına katkı sağlayarak istikrarlı bir ekonomikyapıya sahip olmaktadırlar. Gelişmekte olan ülkeler için bu durum biraz dahafarklılık arz etmektedir. Bu ülkeler genel olarak sermaye yetersizliği nedeniyleüretim anlamında ciddi sıkıntılar yaşamaktadır. Dolayısıyla bu ülkelerin ihracat ürünsepetlerinin dar olması ve ihracat gelirlerinin düşük olması sebebiylemakroekonomik dengelerini sağlamakta güçlük çekmektedir. Gelişmekte olanülkeler yaşanan sermaye yetersizliği sorunun çözebilmek için en önemli çözüm yoluolarak görülen, doğrudan yabancı yatırımları ülkelerine çekme yoluna gitmektedir.Doğrudan yabancı yatırımlar; gerekli sermaye birikimi, bilgi ve yönetimsel beceri,teknolojik altyapı ve kullanım yetkinlikleri gibi üretim için gerekli faktörlerin evsahibi ülkelere girmesini sağlamaktadır. Böylelikle gelişmekte olan ülkeler, üretimiçin uygun şartların oluşmasının ardından üretim yaparak dışa açık bir politikaanlayışına geçiş yapmaktadır. Bu ülkeler dışa açık bir politika anlayışınageçilmesiyle birlikte ihracat gelirlerin arttırmak için ihracat ürün sepetlerinigenişletme çabası içerisine girmektedir. Bunun sonucunda ülkelerin ihracat ürünsepetlerini çeşitlendirmesi beklenmektedir. Gelişmekte ülkeler için doğrudan yabancıyatırımların oldukça önemli olduğu görülmektedir. Fakat ihracat, ülke ekonomisi içintek başına yeterli bir çözüm değildir.Ülkelerin ihracat ürün sepetlerinin çeşitlendirmesi sonucunda dövizgelirlerinde artış sağlanmaktadır. Bu durum ülkede makroekonomik dengeninsağlanmasına katkı yapmaktadır. Ülke ekonomisi açısından olumlu makroekonomikneticelerin alınması ile birlikte, ülkeler daha güçlü ve daha istikrarlı bir ekonomikyapıya kavuşmaktadırlar. Ekonomik sorunlarının çözülmesinde, ülkelerin ihraçettikleri ürün çeşitliliğinin artırılması, özellikle Türkiye gibi gelişmekte olanülkelerin ekonomik sorunlarının çözülmesinde son derece önem arz etmektedir.1980 yılından itibaren yıldızı parlayan doğrudan yabancı yatırımlarınözellikle gelişmekte olan ülkelere katkısı oldukça fazladır. Literatürde yapılançalışmalarda ülkeye giren doğrudan yabancı yatırımların ülke ekonomisine olanfaydalarının yanında, ülkenin ihraç edilen ürün çeşitliliğini nasıl etkilediği sorususıkça tartışılmaktadır. Bu çalışmanın temel çıkış noktası da bu tartışma konusuolmuştur. Yapılan literatür çalışma neticesinde, doğrudan yabancı yatırımlarınülkelerin ihracat ürün çeşitliliğine etkisini inceleyen yeterli çalışma olmadığıgörülmüştür. Ayrıca Türkiye örneklem verisi kullanılarak yapılan herhangi birliteratür çalışmasına rastlanılmamıştır. Bu nedenle, bu çalışmada Türkiye örneklemverisi kullanılarak analiz yapılmasına karar verilmiştir. Doğrudan yabancıyatırımların Türkiye'deki ihracat ürün çeşitlendirmesi üzerindeki etkisi, VektörOtoregresif (VAR) Analizi metodu ile incelenmiştir. Ampirik analiz sonucunda,doğrudan yabancı yatırımların Türkiye örnekleminde ihracat ürün çeşitliliğinietkilemediği tespit edilmiştir. Varyans ayrıştırma analizi sonuçlarına göre dışaaçıklığın ihracat ürün çeşitlendirmesine önemli katkı sağladığı tespit edilmiştir.Bunun yanında yapılan nedensellik analizi sonucunda da doğrudan yabancıyatırımların ihracat ürün çeşitlendirmesini etkilemediği görülmüştür.

It is impossible for countries to stay unaffected from economical progressesat this global world which has become common market. However, countries'reactions against unexpected economical progresses vary from country to country asthey do not have same economic power. Developed countries are not affectedprofoundly from those unexpected economical progresses but developing andundeveloped countries are affected profoundly. One of the biggest reasons for suchsituation is the fact that those developed countries keep their exportation productcarts abundant by following free trade oriented economy policy. As a result offollowing free trade oriented economy policy, developed countries expand theirforeign exchange revenue by getting into new markets. Thus they own stableeconomy by contributing to provide macroeconomic balance. This situation isdifferent for developing and undeveloped countries. Those countries experienceserious difficulties in production because of the capital inadequacy. Hence, thosecountries have difficulty in getting macroeconomic balance due to low quantity ofexportation products and low income from external trade. Developing countriescome up with attracting foreign direct investments to their countries as a one of themost important solution in order to solve capital inadequacy problem. Foreign directinvestments provide essential elements for production like necessary capitalaccumulation, information and management skills, technological infrastructure andutilizing competence. By this way, developing countries switch to free trade orientedeconomy policy by making production after having suitable circumstances formanufacture. Together with switching to free trade oriented economy policy, thosedeveloping countries strive to diversify their export product basket so as to boostsource of exportation revenue. As a result, those countries are supposed to diversifyexport product basket. It is clearly seen that foreign direct investments are highlyimportant for developing countries. Yet export is not enough only solution forcountries' economy.Increasing source of exportation revenue is provided as a result ofdiversifying countries exportation product quantity, so that it contributes to providemacroeconomic balance. It is possible for countries to have more powerful and stableeconomy after getting positive macroeconomic consequences for those countries.Increasing exportation product quantity is extremely crucial for solving economicproblems of developing countries, especially like Turkey.By flourishing as from 1980s, foreign direct investments have too muchpositive contribution, especially to developing countries. It has been recentlydiscussed about how foreign direct investments affect export product diversificationalong with its other benefits on countries' economy. The starting point of the study isthat discussion topic. After doing the literature review, it was observed that there arenot enough studies about this topic. Furthermore, no literature review which usesTurkey as a sample data has been found. For this reason, it was decided to analyze byusing Turkey as a sample data. At this study, foreign direct investments' effects onexport product diversification in a case study for Turkey were examined by VectorAutoregressive Approach. According to result of the empirical analysis, it has beendetermined that foreign direct investments have no effect on export productdiversification in Turkey. According to variance decomposition analysis, tradeopenness has a vital role in terms of export diversification. Moreover, the causalityanalysis demonstrates that foreign direct inverstment does not cause exportdiversification.