Diyaliz hastalarında eritropoetin tedavisinin nutrisyon parametreleri ile ilişkisi

Abstract

Giriş ve Amaç: Malnutrisyon, son dönem böbrek yetmezliği (SDBY) tanılı hastalarda sık görülen, yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen, artmış mortalite ve morbidite ile ilişkili önemli bir durumdur. SDBY' de malnutrisyonun yanında bir diğer olumsuz klinik durum anemidir. Kronik böbrek hastalığı (KBH) ve SDBY olanlarda aneminin birçok nedeni olmakla birlikte en sık nedeni eritropoetin (EPO) yetersizliğine bağlı azalmış eritropoezdir. Bu yüzden eritropoetin replasmanı, KBH ve SDBY olanlarda aneminin en önemli tedavi yöntemlerinden biridir. SDBY tanılı hastalarda aneminin de malnutrisyon gelişimine katkıda bulunmasından dolayı anemi tedavisi ile aynı zamanda malnutrisyonda da iyileşme gözlenmektedir. Çalışmamızda diyaliz tedavisi alan hastalarda, EPO tedavisi ile nutrisyon parametreleri arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amaçlanmıştır. Materyal ve Metod: Çalışmaya Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalında Ekim 2016- Ekim 2018 tarihleri arasında SDBY nedeniyle takipli, EPO tedavisi alan, haftada 3 kez hemodiyaliz (HD) tedavisi uygulanan 17'si kadın 26'sı erkek ve sürekli ayaktan periton diyalizi (SAPD) uygulayan 4'ü kadın 3'ü erkek olmak üzere sırasıyla 43 HD ve 7 SAPD hastası dahil edildi. Hastalarda malnutrisyon varlığı; biyokimyasal parametreler ve Malnutrisyon İnflamasyon Skoru (MİS) hesaplanarak değerlendirildi. Çalışmaya diyaliz programımızda olup, iki yıl boyunca düzenli EPO kullanan, herhangi bir malign hastalığı, ağır karaciğer hastalığı, dekompanse kalp yetmezliği, ileri evre akciğer hastalığı ya da immobilizasyona sebebiyet verecek herhangi bir hastalığı olmayan, takipleri esnasında major cerrahi operasyon öyküsü bulunmayan hastalar dahil edildi. İstatistiksel inceleme, SPSS 19.0 programı kullanılarak yapıldı. Hesaplanan p<0,05 anlamlı kabul edildi. Bulgular: Çalışmamızda komorbidite durumu, CRP, iştahsızlık ve kuru ağırlıkta azalma ile MİS arasında pozitif korelasyon saptanırken, albümin ile MİS arasında negatif korelasyon olduğu görüldü. MİS ile EPO kullanım süresi, diyaliz süresi ve yaş arasında ise anlamlı korelasyon saptanmadı. İki yıllık EPO kullanımı boyunca bakılan laboratuvar tetkiklerindeki zamansal değişim dikkate alındığında başlıca laboratuvar parametrelerinde anlamlı bir değişiklik saptanmadı. Sadece HDL ve ürik asit tetkiklerinde anlamlı azalma gözlendi. İki yıllık EPO tedavisi sonrasında malnutre olmayan hasta sayısının arttığı gözlendi. EPO tedavisi ile hemoglobin seviyelerinde anlamlı yükselme saptandı. Tedavi sonrası ferritin ve transferrin saturasyonunda da anlamlı artış gözlendi (p<0.05).Sonuç: Eritropoetin tedavisi sonrası malnutrisyon yüzdesinin azalması; aneminin düzelmesiyle birlikte hastalarda fonksiyonel kapasitenin artması, iştah artışı ile diyet alımında artış meydana gelmesi ve kilo kaybının azalıp kilo artışının ortaya çıkması sonucu hesaplanan MİS'de azalma ile açıklanabilir. Laboratuvar parametrelerinde değişiklik olmaması ise bu farklı parametrelerin yaş, cinsiyet, inflamasyon, diyaliz etkinliği gibi birçok faktör tarafından etkilenmesi ile ilişkilendirebilir. Malnutrisyon yüzdesi düşerken laboratuvar parametrelerinde anlamlı değişiklik olmaması, yapılan birçok çalışmada önerildiği gibi nutrisyonel değerlendirmenin sadece laboratuvar parametreleri ile yapılmaması gerektiği görüşünü desteklemektedir. Diyaliz hastalarında EPO tedavisi ile nutrisyon parametreleri arasındaki ilişkiyi tam olarak aydınlatmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.Anahtar kelimeler: Son dönem böbrek yetmezliği, malnutrisyon, malnutrisyon inflamasyon skoru, eritropoetin

Background and aims: Malnutrition is a common condition in patients with end-stage renal disease (ESRD), which adversely affects the quality of life and is also associated with increased mortality and morbidity. Additionally, another concomitant medical problem in patients with ESRD is anemia. In patients with chronic kidney disease (CKD), usually decreased erythropoiesis due to erythropoietin (EPO) deficiency results in anemia. Therefore, erythropoietin replacement is one of the most important treatment modalities in patients with CKD. Since anemia also contributes to the development of malnutrition in patients with ESRD, anemia treatment also improves malnutrition. In this study, we aimed to investigate the relationship between EPO treatment and nutritional parameters in patients receiving dialysis treatment. Materials and methods: The study was performed with dialysis patients receiving EPO treatment and followed up with ESRD in Department of Nephrology, Zonguldak Bulent Ecevit University, Faculty of Medicine between October 2016 and October 2018. 43 patients, 17 females and 26 males, who underwent hemodialysis (HD) 3 times a week and 7 patients, 4 females and 3 males, who underwent continuous ambulatory peritoneal dialysis (CAPD) were included. Nutritional status of these patients was evaluated with biochemical parameters and using Malnutrition inflammation score (MIS). Patients included in our dialysis program who used regular EPO for two years, without any malignant disease, severe liver disease, decompensated heart failure, advanced lung disease or any disease that would cause immobilization, had no history of major surgery during their follow-up.Results: In our study, a positive correlation was found between MIS and comorbidity, CRP, loss of appetite and dry weight, however there was a negative correlation between MIS points and albumin levels. There were no significant correlation between MIS points and the administration of EPO duration, dialysis duration and age. There was no significant change in laboratory tests during two years of EPO treatment. Only HDL and uric acid levels showed a significant decrease. After two years of EPO treatment, it was observed that the number of patients without malnutrition increased. Hemoglobin levels were significantly increased with EPO treatment. After treatment, ferritin and transferrin saturation also increased significantly (p<0.05).Conclusion: The decrease in the percentage of malnourished patients after EPO treatment can be explained by the decrease in calculated MIS with the increase in functional capacity, increased appetite, and increased dietary intake, resulting in decreased weight loss and increased weight gain as a consequent of improvement anemia in patients. The absence of significant changes in laboratory parameters may be related to the influencing of laboratory parameters by many factors such as age, gender, inflammation, and dialysis efficiency. While the percentage of patients with malnutrition decreases, no significant changes in laboratory parameters support the opinion that nutritional evaluation should not be performed only with laboratory parameters as suggested in many studies. Further research is needed to fully elucidate the relationship between EPO therapy and nutritional parameters in dialysis patients.Key Words: End-stage renal disease, malnutrition, malnutrition inflammation score, erythropoietin