Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) üretiminde kullanılan herbisitlerin verim ile kalite unsurlarına etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı; ayçiçeğinde kullanılan farklı etken maddeye sahip herbisit uygulamalarının tane verimi, verim unsurları, tanelerdeki yağ içeriği ve yağ asitleri kompozisyonuna etkileri ile hasatta tanelerde herbisit kalıntısı olup olmadığını belirlemektir. Araştırmadaki tarla denemeleri 2014 ve 2015 yıllarında iki yetiştirme mevsimi olarak Lüleburgaz ilçesine bağlı Karamusul köyündeki çiftçi arazisinde yürütülmüştür. Kullanılan herbisitler; benfluralin etken maddesine sahip `Bonaflan® WG`, pendimethalin etken maddesine sahip `Stomp® Extra`, aclonifen etken maddesine sahip `Challenge 600`, quizalofop-p-ethyl etken maddesine sahip `Targa Super` ve imazamox etken maddesine sahip `Intervix® Pro` ticari isimleri ile bilinmektedirler. Herbisitler firmaların önerdikleri dozlarda uygulanmışlardır. Ayçiçeği materyali olarak, IMI grubu herbisitlere dayanıklı (Clearfield teknolojisine uygun) `LG5542CL` ve `Colombi` ticari çeşitleri ile Clearfield teknolojisine uygun olmayan `P64LL05` ve `P64H34` ticari çeşitleri olmak üzere 4 farklı hibrit ayçiçeği çeşidi kullanılmıştır. Bu çeşitlerden, `LG5542CL` ve `P64LL05` çeşitleri linoleik, `Colombi` ve `P64H34` çeşitleri yüksek oleik yağ asitleri kompozisyona sahip çeşitler olarak bilinmektedir. Imazamox aktif etken maddeli Intervix® Pro uygulaması, her iki Clearfield çeşidinde her iki yılda olmak üzere bitki boyunda %10 civarında kısalmalara neden olmuştur. Pendimenthalin etken maddeye sahip `Stomp® Extra` herbisiti ise linoleik ayçiçeği çeşidi `P64LL05` ve yüksek oleik ayçiçeği çeşidi `P64H34` nin çiçeklenme gün sayısını her iki yılda da azaltmış ve erken çiçeklenmeye neden olmuştur. Benfluralin etken maddeye sahip `Bonaflan® WG` isimli herbisitin 2015 yılında uygulandığı `P64H34` çeşidinden en yüksek tane verimleri alınmıştır. `Intervix® Pro` herbisiti, 2014 yılında linoleik `LG5542CL` çeşidinin tanelerindeki yağ oranını ve yağın oleik asit içeriğini istatistiki açıdan önemsiz düzeyde olumsuz etkilemiştir. İlaç uygulanmış tüm parsellerden elde edilen üründe yapılan kalıntı analizlerinde limiti (LOQ) aşan bir kalıntı belirlenememiştir. Anahtar kelimeler: Ayçiçeği, herbisit uygulaması, herbisit kalıntısı, tane verimi, yağ içeriği, yağ asitleri kompozisyon

The aim of the present study was to determine the effect of herbicide applications including different active ingredients on seed yields, yield components, seed oil content and fatty acid composition, and to investigate herbicide residue of harvested seeds in sunflower. In this research, field experiments were conducted on farmer fields in Karamusul village of Lüleburgaz, Kırklareli during two sunflower growing period in 2014 and 2015. Used traditional herbicides were `Bonaflan® WG` with benfluralin, `Stomp® Extra` with pendimethalin, `Challenge 600` with aclonifen, `Targa Super` with quizalofop-p-ethyl and `Intervix® Pro` with imazamox active ingredients. Herbicides were applied at recommended dose by their manufacturer. Two Clearfield (LG5542CL and Colombi) and two non-Clearfield (P64LL05 and P64H34) sunflower hybrid cultivars were used as seed material. `Colombi` and `P64H34` have high oleic fatty acid composition while `LG5542CL` and `P64LL05` are high linoleic type sunflower cultivars. `Intervix® Pro` traditional herbicide with imazamox active ingredient decreased plant heights of two Clearfield hybrids (LG5542CL and Colombi) about 10% in both years. `Stomp® Extra` herbicide with pendimenthalin active ingredient applied pre-emergence decreased the number of days to flowering as resulting early flowering of linoleic sunflower hybrid `P64LL05` and oleic sunflower hybrid `P64H34` in 2014 and 2015. `Bonaflan® WG` with benfluralin application in `P64H34` cultivar had the highest seed yield in 2015. `Intervix® Pro` had insignificant negative effects on seed oil content and oleic acid ratio of Clearfield sunflower hybrid `LG5542CL` in 2014. Herbicide residue in harvested seeds of all applications was not detected according to limits (LOQ - Limit of Quantification). Key words: Fatty acid composition, herbicide application, herbicide residue, sunflower, seed yield, seed oil content, oil fatty acid composition