Beylerbeyi Sarayı`nda sergilenen 19.yüzyıl halıları

Abstract

Türk kültüründe el dokumaları bakımından, en önemli yere sahip olan kültür varlıkları halılardır. Günümüze kadar gelebilmiş örnekler arasında Saray halıları da önemli bir sınıfı oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışma kapsamında saray halıları alanına bir ışık tutmak amacıyla Beylerbeyi Sarayı'nda teşhir edilen 19. yüzyıl halıları incelenmiştir. Eserler T.C. Cumhurbaşkanlığı Milli Saraylar İdaresi, Müzecilik Başkanlığı koleksiyonuna aittir. Bu halı koleksiyonu oldukça zengin bir repertuara sahiptir. Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı halı koleksiyonu hemen hemen son dönem Osmanlı Saraylarının tamamının tefrişini sağlayan Hereke Fabrika-i Hümâyûnu, Feshane Fabrikası gibi dönemin önemli dokuma fabrikalarının ürünlerine ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca koleksiyona hediye yolu ile gelen ve siparişle temin edilen münferit dokumaların da çeşitliliği artırdığı, patronaj etkisi ile en güzel eserlerin toplandığı bir ortam oluşturduğu görülmektedir. Çalışmada, sarayın tefrişinde önemli bir unsur olan halıların detaylı bilgi fişleri ile oluşturulmuş katalog yeni nesil belgeleme yöntemleriyle tamamlanırken, halılar kalite değerleri, dokuma bölgelerine göre teknik özellikleri, saçak, toprakçalık, kenar örgüsü ve malzeme bilgisi bakımından da incelenmiştir. Eserlerin mevcut kondisyon ve restorasyon geçmişi, motif ve kompozisyon özellikleriyle beraber renk dağılımları da tahlil edilerek dönemin mefruşat anlayışına bir ayna tutulmaya çalışılmıştır.

Carpets are cultural assets which hold the most important place with regard to hand woven textiles in Turkish culture. Among the extant examples, court carpets comprise an important category. In this regard, 19th century carpets exhibited in Beylerbeyi Palace have been studied within the scope of this study to provide an insight to court carpets. The artifacts belong to the collection of Presidency of the Republic of Turkey Presidency of National Palaces Administration Department of Museum. This carpet collection has a substantial repertoire. Carpet collection of Presidency of National Palaces Administration host the products of important textile manufactory of the period such as Hereke Imperial Factory, Feshane Factory which provide furnishing for almost the entire late period Ottoman Palaces. In addition, it is seen that donated and bespoke individual textiles have added variety to the collection and an environment in which the finest artifacts gathered has been formed via patronage.In this study, while a catalogue which is constituted with detailed information slips of the carpets important elements for court furnishing was completed via new generation documentation means, the carpets were studied in terms of quality values, technical characteristic by weaving places, fringe, kilim, selvage and material information. A projection about the sense of furnishing of the era was tried to be provided via analyzing current condition and restoration history, pattern and composition characteristics, and color variations of the artifacts.