Ankara Kalesi ve kaleiçi yerleşim dokusunun korunabilmesi amacıyla bir yöntem araştırması

Abstract

ANKARA KALESİ VE KALEİÇİ YERLEŞİM DOKUSUNUN KORUNABİLMESİ AMACIYLA BİR YÖNTEM ARAŞTIRMASI (DOKTORA TEZİ) NURÇİN ÇELİK T.C. MİMAR SİNAN ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ OCAK 2000 ÖZ Geleneksel konut ve konut dokusu bir kentin `kent kimliği'nin sürekliliği açısından, geleceğe aktarılması zorunlu kültürel varlıklarımızdır. Bunun gerçekleşmesi günümüz `koruma anlayışı` ile ilgilidir. Ankara Kalesi Ankara'nın en eski yerleşim alanıdır ve kent belleğinde önemli bir yere sahiptir. Ancak, bu konuda henüz, kentsel bilinç oluşturulamamıştır. Ankara'nın başkent olmasının ardından, şehrin batıya ve güneye doğru gelişmesi, bugün eski şehir olarak adlandırılan Hisar ve çevresinin mevcut kullanıcıları tarafından terk edilmesine neden olmuştur. Konut fonksiyonunu devam ettiren bölge zaman içinde büyük bir sosyo-kültürel değişime uğramış ve bir çöküntü alanı haline gelmiştir. Kale'de, çoğunluğu 19. Yüzyıla tarihlenen evler arasında özgün durumunu günümüze kadar taşıyabilen yapı hemen hemen yok gibidir. Kullanıcı yapısının değişimi, konutların da zaman içinde çeşitli, bölüntü, ve ilavelerle, bozulmasın^ hatta yok olmasına neden olmuştur. Bölgenin rehabilitasyonu amacıyla 1987 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Altındağ Belediyesinin işbirliğiyle `Ankara Kalesi Koruma Geliştirme İmar Planı Projesi` yarışması yapılmıştır. Aradan 11 yıl geçmesine rağmen bugüne kadar uygulamada henüz bir şey yapılmamıştır. IVYazıktır ki, geçmişle bağlarımızı kurup, geleceğimize yön verecek olan bu kültürel varlıklarımızın, hiç değilse tescilli olanlarının, rölövelerine ya da ölçekli krokilerine, ilgili hiçbir kurumda rastlayamadık. Bu çalışmada öncelikle Kale ve Kaleiçi yerleşim dokusunun mevcut durumu incelenerek, çizgisel ve yazınsal olarak ortaya konmuştur. Söz konusu bölge ile ilgili olan problemlerin tesbit edilmesinin ardından, bu problemlerin ortaya çıkmasına neden olan faktörler incelendi. Dünyada ve ülkemizdeki koruma olgusunun irdelenmesiyle birlikte, Ankara Kalesi ve yerleşim dokusuyla ilgili, günümüze kadar yapılmış olan koruma çalışmaları tesbit edildi. Elde edilen veriler ışığında, incelenen alanın korunması, rehabilitasyonu ve özgün niteliklerinin ortaya çıkarılarak geleceğimize aktarılabilmesi için bir koruma yöntemi ve modeli geliştirilmiştir. V

A METHODOLOGICAL RESEARCH FOR THE PRESERVATION OF ANKARA CITADEL AND THE CITADEL URBAN FABRIC NURÇİN.ÇELİK T.C. MİMAR SİNAN UNIVERSITY SCIENCES INSTITUE JANUARY 2000 ABSTRACT Traditional houses and housing environment are crucially important as a cultural heritage for the contiunity of the `identity of the city` to future generations. The realization of this fact is related to the contemporary `consciousness of historical preservation`. The citadel area in Ankara as the old city center has a significant place in the collective memory and preservation of the identity of the city. However, among the citizens necessary urban consciousness that the old citadel area deserves has not developed yet. After the announcement of Ankara as the capital city, as a result of the urbanization process and development of the city towards west and towards (south) Çankaya, the old city center ; the citadel area and its environment was left by its formerly frequent users. Through years, the housing enviroment in the citadel faced with a great socio - cultural change and recently has become a slum area. Today, in the citadel area even all traditional housing units that belong to the 19th century, do not preserve their original designs. As a result of the change in the social structure of the users with several divisions and additions in the housing units the original designs were changed and even destroyed. In 1987, for the rehabilitation of the site The Ministry of Culture and Tourism with the cooperation of the Municipality of Altındağ organized an architectural competition as the `Preservation and Development of the Ankara Citadel Implementatiqn Plan`. Even after 1 1 years the implementation of this project has not started yet. Ideed, in any institution we were unable to find any sketches or scaled drawings even among the registered examples of this cultural heritage coming from the past to write the future. In this research, particularly the citadel area and Its urban fabric has been investigated and submitted with illustrative drawings and narratives. The problems in this field are revealed and the reasons are widely investigated. VIThe preservation phenomena is discussed within this framework and preservation studies about the case : Ankara citadel and its urban fabric is revealed. As a result of this investigation for the preservation and rehabilitation of the site in this case study and to reveal its origional characteristics as a contribution to future studies, a preservation method and model has been developed. VII