Kentsel projelerde çevresel değerlendirme araçları ve Maltepe Dragos kentsel projesinde LEED değerlendirmesi

Abstract

Kentsel projelerde çevre üzerindeki olumsuz etkilerin en aza indirgenmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanması konuları, günümüzde kentsel planlama ve tasarım disiplinlerinin önemli gündem maddelerini oluşturmaktadır. Olumsuz etkilerin en aza indirgenmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanması süreçlerinin her ikisi de tekil binalardan başlayarak büyük kentsel projelere kadar farklı ölçeklerde uygulanmakta olup, çevre hassasiyeti üzerine artan bilinç ile birlikte ulusal ve uluslar arası politikaların önemli bir parçası haline gelmişlerdir.Konu üzerine yapılan araştırmalar ağırlıklı olarak ?kentsel projelerin sürdürülebilirlik değerlendirmesinin ve çevreye verdikleri olumsuz etkilerin nasıl belirleneceği sorusu? üzerine yoğunlaşmakta ve bu konuya yönelik ulusal ve uluslar arası kurumların farklı yöntem arayışları bulunmaktadır. Bu soru aynı zamanda çalışmanın da temel araştırma konusunu oluşturmaktadır.Çalışmada bu soruya yönelik olarak öncelikle çevreye yönelik hassasiyetin oluşma süreci uluslar arası politikalar yolu ile izlenmiş sonrasında sürecin Türkiye için sorgulaması yapılmıştır. Bu noktada istenen yöntem arayışının gerekçesini oluşturan temel gelişmeleri ortaya koymak olmuştur.Konunun devamında çevresel değerlendirme için kullanılan araçlar süreç içinde oluşma sıraları ile ayrıntılı olarak ele alınmışlardır. Bu araçlardan proje bazlı çevresel değerlendirme olarak Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) ile sektör ve ülke bazlı çevresel değerlendirme olarak Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD)'nin uygulama aşamalarına birinci bölümde konu başlığı içinde yer verilmiştir. Sürdürülebilir gelişme bazlı çevresel değerlendirme aracı olarak ?Sürdürülebilirlik Değerlendirmesi (SD)? nin yöntemlerinden biri olan LEED (Enerji ve Çevre Dostu Tasarımda Liderlik) Çevresel Değerlendirme Sertifika Sistemi? ise bir sonraki bölümde ayrıntılı olarak ele alınmıştır.Çalışmanın ikinci bölümünde, öncelikle kentsel projeler ve sürdürülebilir değerlendirme ilkeleri başlığı altında planlama anlayışında yaşanan değişime ve ortaya çıkan planlama ilke ve politikalarına ve sonrasında birinci bölümünde girişi yapılan LEED' e ve LEED `in kentsel projeler için uygulanan LEED-ND (Mahalle Kalkınma) ölçüm sistemine yer verilmiştir. Bu bölümde aynı zamanda tarif edilen LEED-ND ölçüm sisteminden en yüksek puanı alan Kanada'nın Vancover kentindeki ?Southest False Creek Projesi? örnek olarak irdelenmiştir.Çalışmanın üçüncü bölümünde ise Türkiye'den ?İstanbul-Maltepe-Dragos Kentsel Proje Alanı? LEED-ND ölçüm sistemi içinde yer alan akıllı konum ve bağlantılar, mahalle dokusu ve tasarım, yeşil altyapı ve binalar, yenilik ve tasarım süreci ile bölgesel öncelik kategorileri altında incelenmiş ve puanlandırılmıştır. Proje alanı bu ölçüm sisteminden toplam 100 puan üzerinden 46 puan almıştır ve aldığı puanların büyük oranını akıllı konum ve bağlantılar kategorisinden sağlamıştır.Çalışmanın sonuç bölümünde LEED-ND yöntemi ve incelenen örnek alanla ilgili çıkarımlar yapılmış, kentsel projelerin çevresel değerlendirme yöntemleri ve Türkiye'deki mevcut planlama yaklaşımına yönelik öneriler getirilmiştir.

The reduction of the effects on the environment and sustainable development issues are the most important agenda of contemporary urban planning and urban design disciplines. Either processes are implemented in different scales starting from individual buildings to the urban projects and are among important elements of national and international politics together with increasing awareness level on environmental issues.The research on the subject is mainly majored on ?the evaluation of the sustainability of the urban projects and how to define their negative effects on the environment? and national and international bodies are in the search of different methods according this subject. This question is the main research subject of this study.In this study first the evolution of the process of the sensitivity about the environment is analyzed by international politics and the process is questioned for Turkey. The aim is to demonstrate the main developments concerning the search for a method. Later the means used in environmental assessment are discussed in detail according to their appearance time in the process. Among these means Environmental Impact Assessment (EIA) as a project based environmental assessment and Strategical Environmental Assessment (SEA) as sectored and national based environmental assessment applications are discussed in the title of the first chapter. ?LEED (Leadership in Environment and Energy Design) Environmental Assessment Certification System? which is being used in USA is discussed in the second chapter as a method of the Sustainability Assessment (SA).In the second chapter of the study titled as urban projects and sustainability assessment principles first the change in the planning concept and the emerging planning principles and politics are discussed. Following this discussion the LEED system which is introduced in the first chapter is discussed . In this chapter Southest False Creek project in Canada Vancouver which is certificated with LEED assessment system with the highest score is analyzed as case study.In the third chapter of the study ?Istanbul Maltepe Dragos Urban Project Area? is analyzed and scored with the smart location and linkage, neighborhood pattern and design, green infrastructure and building and innovation and design process, reigonal priority categories of the LEED system. Project area is scored with 46 out of 100 with highest scores in smart locaiton and lynkage category.In the conclusion implications made about the case study areas assessed with the LEED system and proposal are developed for the environmental assessment methods of urban projects and planning concept in Turkey.