Erken dönem Osmanlı Sıbyan Mektepleri: Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi ve koruma sorunları üzerine bir değerlendirme

Abstract

Tez konumuz içinde ayrıntılı olarak araştırılacak olan Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi, Eminönü'nde Muhsine Hatun Mahallesi ile Nişanca Mahallesi arasında kalan bölgede yer almaktadır. 1485 yılında inşa edildiği tahmin edilen Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi İstanbul'un fethinden sonra yapılmış Sıbyan mektepleri arasında ilk örneklerdendir. Yapının karşısında bulunan cami de yine Cerrahbaşı İshak Cami adındadır ve birkaç yıl ara ile yapıldığı düşünülmektedir. Bir bodrum ve bir zemin kattan oluşan sıbyan mektebi kâgir bir yapıdır. Cami ise, ahşap nedeni ile günümüze kadar ulaşamamış, yıkılmış ve 1985 yılında betonarme olarak yeniden inşa edilmiştir.Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebinin koruma sorunları üzerine bir değerlendirmeyi kapsayan bu çalışma, yedi ana bölümden oluşmaktadır.Birinci bölüm tez konusu oluşturan çalışmanın amaç, yöntem ve kapsamını oluşturmaktadır.İkinci bölümde; sıbyan mekteplerinin eğitim yapısı olması nedeni ile Osmanlı Dönemi eğitim sistemine değinilmiş, medreseler ve sıbyan mektepleri alt başlıklarıyla eğitim sistemi irdelenmiştir.Üçüncü bölümde; Erken Dönem Sıbyan Mektepleri, İstanbul Dışı Sıbyan Mektepleri ve İstanbul Sıbyan Mektepleri olarak detaylandırılmıştır.Dördüncü bölümde; asıl konumuz olan Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi, genel tanımı, tarihçesi, konumu, mimari özellikleri, geçirdiği değişiklikler ve günümüzdeki durumu alt başlıkları ile incelenmiştir.Beşinci bölümde; Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi İstanbul'daki aynı dönem yapılmış ve mevcut olan sıbyan mektepleri içinde değerlendirilerek plan özellikleri ve yapı elemanları açısından genel bir tipoloji oluşturulmuştur.Altıncı bölümde; araştırma konumuz olan Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebinin restitüsyonunun hazırlanabilmesi için yazılı ve görsel belgeler incelenerek topoloji çalışmaları yapılmış ve elde edilen veriler doğrultusunda yapının restitüsyon çalışması tamamlanmıştır.Yedinci bölümde; yapıya uygulanacak restorasyon yöntem ve teknikleri incelenerek yapının, sağlıklı bir şekilde gelecek kuşaklara ulaşabilmesi için restorasyon uygulamasına yönelik bir çalışma önerilmiştir.Sonuç bölümünde; önemli bir kültür varlığı olarak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebinin önemine değinilerek, yapının korunup, yeni işlev verilerek yaşatılması yönünde öneriler ve çözümler değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Sıbyan Mektepleri

Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi (Ottoman Primary School), which we are going to search deeply within our thesis subject, is located between Hatun District and Nişanca District in Eminönü. Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi, which was built approximately in 1485, is one of the first examples of Ottoman Primary Schools built after conquest of Istanbul. The mosque opposite to the Ottoman Primary School is also called Cerrahbaşı İshak Mosque and they are thought to be built consecutively in couple of years. Ottoman Primary School, Consisting of basement and ground floor, is a masonry structure. But the mosque because of being wood formed, couldn?t reach present days and had demolished, then in 1985 it was built with reinforced concrete again. This thesis contained conservation problems of Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi, comprises seven main sections.First section constitutes the aim, method and content of the study forming this thesis.In second section, we touched upon the education system in Ottoman Period since it is the base education structure of Ottoman Primary Schools, and then the education structure is examined under the subheadings of madrasahs and Ottoman Primary Schools.In the third section, the Early Ottoman Period Primary Schools, Ottoman Primary Schools in Istanbul and out of Istanbul are separately explained in detail.Forth section includes the examination of our main subject, Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi, under the subheadings of the general information, the history, the location, the architectural characteristics, the changes and the current situation.In the fifth section, Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi is compared to the other Ottoman Primary Schools built in Istanbul in the same period, and a typology is built in terms of plan and construction elements.In the sixth section, written and visual documents are analyzed to prepare a topology for the restitution of our research subject Cerrahbaşı İshak Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi, and under the light of these documents, the study of restitution of the building is completed.In the seventh section the restoration methods and techniques that will be applied to the structure are analyzed and a restoration practice is offered which will ensure that the structure will be inherited to the following generations in a safe and stable way.In the conclusion section, touching upon the importance of Kazgani Sadi Sıbyan Mektebi as a cultural heritage, suggestions and solutions due to the protection and reutilization of the building are evaluated.Key Words: Ottoman Primary Schools