İklim değişikliği kapsamında sürdürülebilir planlama yaklaşımı: c40 kentlerinin irdelenmesi ve İstanbul için model önerisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, iklim değişikliği bağlamında sürdürülebilir gelişme için planlama yaklaşımının irdelenmesi ve Dünya kentlerindeki iklim eylem planlarının incelenerek, İstanbul için iklim eylem planı model önerisi geliştirilmesidir. Metropoliten ölçekte model önerisi oluşturulurken, küresel ölçek, Avrupa Birliği (AB), ulusal ve kent ölçeğine kadar kademeli olarak analizler yapılmıştır. Yapılan analizler ulusal ölçekteki kuramsal çerçeveyi ve metropoliten ölçekteki kuramsal çerçevenin oluşturulmasında etkin olmuştur.Tez kapsamında uluslar arası deneyimlerin analizi sonucunda İstanbul için oluşturulan iklim eylem planının temel bileşenleri ve yerel ölçekte geliştirilmesi gereken uygulamalar açısından genel bir değerlendirme yapılmaktadır.Birinci bölümde çalışmanın amacı ve kapsamı açıklanmaktadır. Çalışmanın yöntemi ve yapısı ele alınmaktadır. Çalışma konusu olarak İklim Değişikliği Kapsamında Sürdürülebilir Planlama Yaklaşımı: C40 Kentlerinin İrdelenmesi ve İstanbul İçin Model Önerisi seçilmiştir. İstanbul'un C40 üye kenti olmasına rağmen henüz bir iklim eylem planı bulunmamaktadır. Sürdürülebilir planlama mekanizmaları C40 kenti ve Avrupa Yeşil Başkenti Yarışması olmak üzere 2 kategoriye ayrılmaktadır. C40 kentleri iklim eylem planları ve Avrupa Yeşil Başkent Yarışması kriterleri analiz edilerek kuramsal çerçeve oluşturulmaktadır. İstanbul iklim eylem planının oluşturulması için bu kuramsal çerçeveye altlık oluşturmaktadır. Mevcut durumun analizi için; ulusal ölçekte Türkiye'nin geliştirdiği ulusal politikalar ile değerlendirmesine yer verilmektedir. Metropoliten ölçekteki mevcut durumun analizi, İstanbul'un C40 kenti olarak geliştirdiği politikaların analizi ve metropolitenölçekteki eksikliklerin tespitini sağlamaktadır. C40 kenti ve Avrupa Yeşil BaşkentiYarışması analizlerinden ortaya çıkan kuramsal çerçeve İstanbul için yol gösterici olup geliştirilecek iklim eylem planı model önerisi için rehber niteliği taşımaktadır.İstanbul'un deprem fay hattı üzerinde bir kentsel yerleşim olması nedeniyle kentsel ölçekte dönüşümü söz konusu olup, kentin depreme karşı dayanıklı hale getirilirken iklim değişikliğinin de göz önünde bulundurulmasının bir fırsat olarak değerlendirilmesi düşünülmelidir. İstanbul için oluşturulacak iklim eylem planı bu bağlamda özgünlük taşımaktadır.İkinci bölümde; iklim değişikliği ve kent arasındaki ilişki incelenmektedir. Sürdürülebilir gelişmenin tarihçesi ve evrilen gelişiminin güncel bileşeni olarak iklim değişikliği ortaya konulmaktadır. Sürdürülebilir gelişme, iklim değişikliğinin önlenmesi ve/ya uyumlu yapılaşma için bir çözüm olarak ele alınmaktadır. Sürdürülebilir kent planlamada iklim değişikliğinin master planlar ve kent eylem planlarının bileşeni olarak ele alınması üzerinde durulmakta, klasik planlama anlayışından günümüzün sürdürülebilir planlama anlayışına geçiş incelenmektedir. Sürdürülebilir planlama kavramı ve süreci küresel, Avrupa Birliği (AB) ve ulusal boyutta irdelenmektedir.Üçüncü bölümde küresel kentler insiyatifi, C40 kentleri iklim eylem planları örnek uygulamalari incelenmektedir. Avrupa Yeşil Başkenti Yarışması kriterleri katılımcı kentler güncel uygulamaları, 6 lider kent (Hamburg, Stockholm, Londra, Freiburg, Kopenhag ve Bristol) uygulamaları ele alınmaktadır. 6 lider kentin ve C40 kentlerinin Avrupa Yeşil Başkenti Yarışması kriterlerine göre karşılaştırılmalı incelenmesi sonucu olarak genel model ortaya konulmaktadır.İstanbul için genel model geliştirilmeden önce Türkiye'nin ve İstanbul'un mevcut durumu dördüncü bölümde ele alınmaktadır. Türkiye'nin mevcut yasal çerçevesi ve Kopenhag sonrası geliştirdiği politikaları ulusal ölçekteki eksikliklerin irdelenmesini sağlamaktadır. Ulusal ölçekten sonra metropoliten ölçek C40 kenti olarak yerel yönetimin yaptığı uygulamalarla ele alınmaktadır. Yapılan analizler metropoliten ölçekteki eksikliklerin belirlenmesini sağlamaktadır. Bölüm sonucu olarak sürdürülebilir planlama tartışılmaktadır.Beşinci bölümde ise İstanbul için iklim eylem planı genel modeli oluşturulmaktadır. 6 lider kentin ve C40 kentlerinin Avrupa Yeşil Başkenti Yarışması kriterlerine göre yapılan analizleri İstanbul için geliştirilen genel modele ışık tutmaktadır.Altıncı bölüm tartışma ve önerilerden oluşmaktadır. Mevcut politika ve hedefler çerçevesi ile uygulamaların değerlendirilmesi ve yapılan örnek uygulamalar bağlamında öneriler geliştirilmektedir. Ayrıca, araştırmanın bundan sonra yapılması öngörülen araştırmalar için önerileri ile yanıt aranması gereken temel sorulara da yer verilmektedir.

The aim of this thesis is; is to assess the climate change action plans / initiatives of selected cities across making an assessment of cities through the World to develop a proposal for Istanbul: a climate action plan model for Istanbul. In order to develop a generic model; the issue of sustainable development and more specifically climate change action initiatives were analysed at global scale, European Union (EU) scale, international scale and metropolitan scale analyses which are made help as a guide to the national framework and city climate action plan. Following the international level analyses; basic elements of climate change action plan and applications which have to be developed at local scale would be assessed.In the first chapter, the aim and purpose of the thesis are stated. Research methods employed and the structure of the thesis are explained. The topic of the research is Sustainable Green Planning Approach In The Context Of Clımate Change: Analysis of C40 Cities and a Model Proposal Route Map For Istanbul. Although İstanbul is one of the C40, the city has no climate action plan. Sustainable planning mechanisms are examined in two categories; I) C40 cities and II) European Green Capital Award. C40 cities climate action plans and European Green Capital Award criterias are analysed and a theoretical framework is developed. Within this analyticalframework a model for İstanbul is proposed. For Analysing existing situation Turkey?s national policies and deficiencies will be considered. Also for metropolitan scale analyse, policies which have been formed as a C40 city, and deficiencies will be disscussed. Theoretical framework which has been developped by C40 cities and European Green Capital Award analyses, will be a guide for Istanbul. Istanbul is under earthquake risk and renewing has been done against the earthquake. Under that consition it could be a opportunity to consider the climate change with earthquake risk. It would be the unique part of proposal model.In the second chapter climate change and cities relationship would be analyzed. History of sustainable development and its progress have been mentioned to discuss the climate change as a component of sustainable development. Sustainable development is address to developing solutions for adapting and mitigating climate change.Climate change would be discussed as a component of city planning anddevelopment of planning philosophy from classic planning to contemporary sustainable planning has been analyzed. Sustainable planning concept and its process are constituted in global, EU, and international dimensions.In the third chapter global cities initiative and C40 cities climate action plans are examined as best practices. European Green Capital Award?s criteria and participating cities contemporary implementations are considered to analyze 6 leader cities (Hamburg, Stockholm, London, Freiburg, Copenhagen, and Bristol) implementations. Analyzing 6 cities and the other C40 cities by European Green Capital Award?s criteria gives us a generic model framework.Before the developing generic model for Istanbul, actual situation of Turkey and Istanbul are discussed in chapter four. Existing legal framework of Turkey and thepolicies which Turkey has developed after Copenhagen are considered and deficiencies at national level are determined. After national level, metropolitan level is handled as being a C40 city and applications which local government have done. It helps us to determinate the deficiencies at metropolitan level. Sustainable planning is considered as an outcome of the chapter.In the fifth chapter generic model is constituted as a climate action plan for Istanbul. Analyzes of 6 leader cities and the other C40 cities by European Green Capital Award?s criteria shed light onto the generic model of Istanbul.Sixth chapter includes general conclusions and recommendations. Existing policy frameworks and applications are evaluated and recommendations for future research are stated.