Türkiye`de işsizliğin nedenleri ve özellikleri

Abstract

ÖZET Dünya üzerinde bulunan ülkelerin değişik birçok problemleri mevcuttur. Bunlar ekonomik, sosyal, siyasal, eğitim, sağlık, işsizlik vb problemlerdir. Bu problemlerin boyutu o ülkenin gelişmişlik düzeyine göre farklılık arz etmektedir. Gelişmiş ülkelerde bu problemler daha az, gelişmekte olan ülkelerde ise daha büyük boyutlarda görülmektedir. Bu problemlerin çıkış nedeni ise ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Bende bu çalışma da `TÜRKİYE'DE İŞSİZLİ?İN NEDENLERİ ve ÖZELLİKLERİ` konusunu tez başlığı olarak seçtim ve konuyu şu şekilde irdeledim. Gelişmiş ülkelerde işsizlik; ekonomik dalgalanmalara (konjonktürel), siyasi istikrarsızlık ve büyümenin kendi iç dinamizminden doğan kısa ve uzun süreli dengesizliklere bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde ise sermaye yetersizliğinin ortaya çıkardığı bir işsizlik söz konusudur. Hızlı nüfus artışı ve zayıf gelişme hızı da istihdam sorununun iki temel boyutunu gözler önüne sermektedir. Şimdi sözünü ettiğimiz işsizlik olgusunu açıklayalım. İşsizlik; iş imkanlarının olmayışından dolayı ihtiyarı olmadan boş kalma ya da boş gezme halidir. İşsizliğin tanımı üzerine fark birçok yazar değişik tanımlar yapmıştır. Biz bu tanımlan da göz önüne alarak yukarıdaki tanımı işsizlik tanımı olarak kabul ediyoruz. İşsizlik iki kısma ayrılır. Gizli ve Açık İşsizlik. Açık işsizlikte kendi içinde Konjonktürel, Yapısal, Arızi, Teknolojik ve Mevsimlik olarak alt kısımlara ayrılır.Şimdi bu tanımlara biraz değinelim. Açık İşsizlik; çalışma arzu ve iktidarında olduğu halde cari ücret seviyesinde iş arayıp ta bulamayanların toplamıdır. Gizli İşsizlik; çalışır görünen fakat çalıştığı işte iktisadi hasılaya bir ilavede bulunamayan insanların halini veya düşük verimle çalışmalarını ifade eder. Buna aynı zamanda eksik istihdam da denir. İşsizliğin gerek tarifi gerekse çeşitliliği konusunda gerekli açıklamaları yaptıktan sonra, şimdi işsizliğin varolan nedenlerine değinelim. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde sermaye yetersizliğinin ortaya çıkardığı bir işsizlik söz konusudur. Emek arzı ile sermaye ve diğer üretim araçları arasındaki uyumsuzluk işsizliğin baş nedenlerindendir. Bundan dolayı da işsizlik yapısal ve de kalıcı bir nitelik göstermektedir. Gerçekte Türkiye'deki işsizliğin esas nedeni büyüme açığı ve yatırımsızlığın bulunması sonucu ortaya çıkan gayri iradi işsizliktir. Ülkemizin en önemli özelliği ekonomimizin tarıma dayalı olması, sanayileşmemizin çok zayıf olmasıdır. Aynı zamanda tarım ve sanayi arasındaki istihdam ve işsizlikte farklılık arz etmektedir. Hızlı nüfus artışı, yüksek şehirleşme hızı, istihdam gelir dağılımı, enflasyon, yatırımların yetersizliği, ekonominin yapısından kaynaklanan diğer nedenler, ülkemiz için işsizliğin başlıca nedenlerini oluşturmaktadır. Bu başlıklar ikinci bölümde çok detaylı bir şekilde ele alınıp incelenmiştir.Şimdi biraz da ülkemizdeki mevcut işsizliğin özelliklerine değinelim. 1994 yılı itibariyle ülkemizdeki işsizlik oranı % 8,3 oranındadır. Bu oran içine bir de gizli işsizleri ve çalışmayan kişileri eklediğimizde oran daha da büyüyecektir. Gelişmiş birçok ülkelerde ise bu oran %2,5 dolaylarında bulunmaktadır. %8 ve %10'a varan işsizlik oranlan devletlerin bütçelerini bayağı sarsmış ve aynı zamanda da sosyal problemleri daha da arttırmıştır. Bu açıdan ülkemizin daha istikrarlı bir yönetim uygulaması gerekmektedir. Dikkatimizi çeken bir diğer olayda ülkemizdeki işsizliğin 19-24 yaş dediğimiz genç yaşta yoğunlaşmasıdır. Gelişmekte olan toplumların işsizlik sorunu kısa dönemde olanaksız görünmektedir. Bu toplumlarda çok hızlı nüfus artışı ve nispeten zayıf gelişme hızı istihdam sorununun iki temel boyutunu sergilemektedir. Esas tayin edici faktör ise kuşkusuz gelişme hızı oluşturmaktadır. Bilindiği gibi gelişme hızı uzun dönemlerde nüfus artış hızını da etkileyip şekillendirmektedir. Sonuç; yapılacak yeni yatırımlar ile hızlı gelişme hızı, düşük nüfus artışı ile orantılı olarak ilerleyecek ve toplumumuz ileriki yıllarda daha müreffeh bir yaşam seviyesine ulaşacaktır.