Klasik fıkıh kaynaklarındaki kıyas anlayışının kur`an açısından değerlendirilmesi (zâhiru`r-rivâye örneği)

Abstract

Çoğunlukla tikelden tikele geçiş anlamında kullanılan fıkhî kıyas, İslam Hukuk literatüründe, erken dönemlerden itibaren kendisine en çok atıfta bulunulan yöntemlerden biri belki de ilki olmuştur. Yüzyılların birikimi olan fıkıh külliyatındaki fıkhî çözümlerin büyük bir kısmının sıhhati bu yöntemin kaynak olma meşrûiyetine ve bilgi değerine bağlıdır. Bu, üzerinde durulması gereken önemli bir konudur.Bu tezde, Hanefî Mezhebinin önemli hukukçularından biri olan İmam Muhammed eş-Şeybânî'nin, fıkıh külliyatına içerik ve şekil yönünden kaynaklık etmiş olan, Zâhirur'r-rivâye adıyla anılan meşhur eserleri çerçevesinde kıyas anlayışı hakkında tespit, tahlil ve değerlendirmeler yapılmıştır. Özellikle kıyasın bir yöntem olarak bilgi değeri sorgulanmış, Zâhirur'r-rivâye'de kıyas yöntemiyle ulaşıldığı tespit edilen çözümler Kur'an açısından değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Ayrıca eleştirilen hususlarda doğrudan Kur'an'dan hareketle alternatif çözüm önerileri sunulmuştur.

Analogy, mostly used as a meaning of passing from one partial to another partial, has been the most examined method for early ages of literature of Islamıc Law. As an aggregation of centuries, correctness of the solutions of fıqh in works of fıqh depends on knowledge and source value of those methods. That is an important matter that must be considered.In this thesis, the generally known works of Imam Muhammed eş-Şeybani, the lawyers of Hanefi Sect, which are called Zahiru?r-rivaye and his understanding of analogy have been evaluated, handled and analysed. Especially, the knowledge value of analogy as a method has been inquired, solutions that were reached by method of analogy has been evaluated by the aspect of the Quran. Besides, alternative solutions for the ciriticized subjects have been offered by the guidance of the Quran.