Organize sanayi bölgelerinde çevresel bilgi sistemlerinin uygulanabilirliği: İstanbul Tuzla Organize Sanayi Bölgesi web tabanlı çevresel bilgi sistemi örneği

Abstract

Günümüzde ivme kazanarak büyük bir gelişim seyri izleyen teknolojik ve bilimsel gelişmeler, bilgi sistemlerinin gelişimini hızlandırmış ve bilgi toplumunu ortaya çıkarmıştır. Bilim ve teknoloji alanlarında elde edilen hızlı gelişmeler, bilgi çağı olarak adlandırılan günümüzde bilgiyi kullanıcıya daha hızlı ve etkin kullanma imkânı sunarak bilgi toplumunun inşasına büyük katkılar sağlamıştır. Teknolojik ilerlemenin bilimsel ilerlemelerle iç içe olan gelişimi, bilgi sistemlerinin inşasına katkı sağlayarak bu alanda devrimsel nitelikte gelişmelere neden olmuştur. Konumsal veriye dayalı bilgi sistemleri de bu gelişim ekseninde ilerleme kaydetmiş, konuma dayalı bilgi sistemlerinin kullanılması ile ortaya çıkan Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) de bu eksende gelişim kaydederek, yaygın bir kullanım alanına sahip olmuştur.CBS'nin konuma dayalı bilgiyi sistematik ve entegre bir şekilde kullanıcıya sunması, çok sayıda disiplinin CBS'den faydalanmasını sağlamıştır. Geniş bir yelpazede kullanım alanına sahip olan CBS'nin etkin kullanım alanlarından biride çevre yönetimi alanındadır. Konumsal veri eksenli çevresel bilgileri sistematik bir şekilde entegrasyonunu sağlayan, pek çok çevresel veriyi etkili kullanma olanağı veren Çevresel Bilgi Sistemleri (ÇBS), çevre ve doğal kaynakların kullanımı, korunması, geliştirilmesi, izlenmesi ve planlanması alanlarında CBS uygulamalarını ve teknolojisini kullanarak, başta karar vericiler olmak üzere, ilgililere çevre yönetimi alanında çalışmalara olanak sağlayan sistemler toplamıdır. CBS'nin ilk kullanım alanlarından biri olması ve çevre yönetimi alanında efektif kullanımı, CBS'nin alt dalı olan ÇBS'yi özel kılmaktadır. Gelişmiş ülkelerde geniş bir kullanım alanına sahip olan ÇBS, Türkiye'de çevresel bilginin önem kazanmaya başladığı ve Avrupa Birliği (AB) müktesebatları çerçevesinde yerine getirilmesi gereken alanlarında biri olması ile kullanımı gelişmiş; bu alanda pek çok uygulama alanına sahip olarak geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşmıştır. ÇBS, başta Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) olmak üzere birçok kurum ve kuruluşun kendi uygulamaları ile devam ederek ilerleme kaydetmektedir. Türkiye özelinde pek çok kuruluşun farklı uygulamalarına yönelik kullanım alanlarına sahip olan ÇBS'de, ilk entegrasyon çalışmaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bünyesinde Entegre Çevre Bilgi Sistemleri (EÇBS) ile oluşturularak, kullanıcılara farklı alanlarda farklı hizmetler sunmaya başlamıştır. Birçok çevresel uygulamanın entegre edildiği ve bir portal üzerinde sunulduğu EÇBS'nin kullanımı konumsal olmaktan ziyade sözel verilileri kapsamaktadır. Faaliyetleri kapsamında çevreye olan etkileri dikkate alındığında, sanayi devriminden beri sanayi faaliyetleri, bugün çevresel sorunların en büyük sebeplerinden biri olarak görülmektedir. Sanayi faaliyetleri kapsamında ortaya çıkan olumsuz pek çok etkiyi azaltma konusunda atılmış adımlardan biri ise Organize Sanayi Bölgelerinin (OSB) kurulmaları olmuştur. Disipline edilmiş sanayi alanları olan OSB'lerin kuruluş amaçlarından biri de çevre kirliliğini azaltarak çevresel kaynakların tüketilmesinin önüne geçmektir. OSB'lerin kurulması ile çevre kirliğinin azaltılması ve çevresel izlenebilirlik konusunda ilerleme kaydedilmiştir. Ne var ki, OSB'lerle ilgili çok fazla çevresel verinin bulunmasına rağmen, bu verilerin dağınık ve karmaşık olması ve konuma dayalı olmaması dezavantaj olarak görülebilir. Pek çok çevresel verinin bulunduğu OSB'lerle ilgili bu verileri kapsamlı olarak konumsal bir bilgi sistemi üzerine inşa etmek elzemdir. Bu bağlamda OSB'ler ve OSB 'de faaliyet gösteren tesislerle ilgili çevre yönetiminin, çevresel planlamanın ve çevresel izlenebilirliğin hızlı ve kolay olması için ÇBS'lerin kurulması önem arz etmektedirTürkiye'de sanayi alanında meydana gelen gelişmelere paralel olarak, sanayi alanlarına yönelik konumsal tabanlı ÇBS'nin gelişme göstermesi gerekmektedir. Sanayiye yönelik konuma dayalı oluşturulacak ÇBS'nin ilgililere büyük avantajlar sağlayacağı açıktır. Çalışma kapsamı içerinde asıl amaç İstanbul Tuzla Organize Sanayi Bölgesi (İTOSB) özelinde; başta OSB'ler olmak üzere sanayi alanlarına yönelik konuma dayalı bir ÇBS'nin inşa edilerek uygulanabilirliğinin test etmektir. Bu çalışmada elde edilecek uygulama pratiğinin ilk olarak İstanbul'da bulunan OSB'lere, daha sonra Türkiye'de bulunan bütün sanayi alanlarına uygulanabileceği amaçlanmaktadır.Bilgi sistemi inşa etme aşamasında İTOSB Bölge Müdürlüğü ile görüşme sağlanmıştır. Bir program dahilinde yapılan çalışmada başta İTOSB Müdürlüğü olmak üzere çeşitli kurumlardan İTOSB ile ilgili veriler toplanmış, toplanan veriler sistem inşa etme aşamasında kullanılacak olanları ayıklanmış, elde edilen veriler farklı sınıflara ayırılmış, kâğıt ortamında elde edilen veriler sayısallaştırılmış, CBS program ve yazılımları kullanılarak veri entegrasyonu ve sistem modellemesi yapılmış, verilerin güncel tutularak yazılım kanalları yoluyla kullanıcılara web tabanlı CBS ile hizmet edilmesi amaçlanmıştır.Çalışmada CBS ve ÇBS kavramlarına değinilmiş, aralarında ki ilişkinin niteliği açıklanmış, Çevresel Bilgi ve ÇBS arasında ki ilişkiye değinilerek ÇBS'nin önemi ifade edilmiştir. ÇBS'nin arka planında olan çalışmalar ve konumsal uygulama alanlarına çalışma içerisinde değinilmiş, ÇBS'nin Dünya'da, Avrupa'da ve Türkiye'de ki gelişimi irdelenmiştir. Sanayi kavramı ve OSB'lerle ilgili kavramsal çerçeve çizilerek bu kavramlarla ilgili bilgi verilmiş, OSB'ler ile çevre ve sürdürebilirlik arasında ki ilişkiye değinilmiştir. OSB'nin tarihsel gelişimi ve Türkiye'de OSB'nin yapısı ve mevcut gelişimine değinilmiştir. Çalışma alanı olarak belirlenen İTOSB ile genel bilgileri detaylıca açıklanmıştır. İstanbul Tuzla Organize Sanayi Bölgesi Çevresel Bilgi Sistemi (İTOSBÇBS) tasarım aşamaları; veri toplama sürecinden web ortamına aktarılması işlemine kadar detaylarıyla verilmiştir. Tasarım için gerekli olan veriler, veri temin yöntemleri, verilerin güncelliği, verilerin ilişki modeli üzerinden sistem inşa aşamaları açıklanmıştır. Tasarım sonucunda, sistemle ilgili uygulama pratiğinde elde edilen sonuçlar sunulmuştur.Anahtar Sözcükler: Coğrafi Bilgi Sistemleri, Çevresel Bilgi, Çevresel Bilgi Sistemleri, Organize Sanayi Bölgeleri

Technological and scientific developments that have accelerated and increased in our age have developed information systems and revealed the information society. The rapid developments in the fields of science and technology have been given the user the opportunity to use information faster and more efficiently, and also contributed to the construction of the information society. In the 21st century, which is called the information age, rapid developments in scientific and technological progress provide the user with the opportunity to use information faster and more efficiently, and also contributes greatly to the construction of the information society. The development of technological progress intertwined with scientific advances has contributed to the construction of information systems and has led to revolutionary developments in the field of information systems. Spatial data-based information systems have also made progress in this development line. Geographical Information Systems (GIS), which emerged with the use of spatial data-based information systems, has developed in line with this development and has become widely used.GIS, which provides location-based information to the user in a systematic and integrated system, has enabled many disciplines to benefit from GIS. One of the effective usage areas of GIS, which has a wide range of uses, is in the field of environmental management.Environmental Information Systems (EIS) enables systematic integration of environmental information on the spatial data axis, enabling decision makers to use GIS applications and technology in the areas of use, protection, development, monitoring and planning of environmental and natural resources effectively. It is the sum of the systems that enable the related persons to work in the field of environmental management and interested parties. The effective use of EIS in environmental management and its being one of the first areas of GIS makes it special in GIS. The EIS has started to be used in Turkey as one of the tasks that should be fulfilled within the framework of the EU acquis. The importance of environmental knowledge and protection of the environment also has contributed to the development in this area. EIS has reached a wide area of use and a wide range of user in Turkey. The EIS is making progress by continuing with the practices of the Ministry of Environment and Urbanization and some public institutions.The Ministry of Environment and Urbanization has established the Integrated Environmental Information System and has gathered the different usage areas of EIS in a portal. The Integrated Environmental Information System, in which many environmental applications are integrated and presented on the portal, includes mostly verbal data.Given the environmental impacts of its activities, industrial activities have been regarded as one of the major causes of environmental problems since the industrial revolution. The establishment of Organized Industrial Zones (OIZ) has been one of the steps taken to reduce many of the negative impacts of industrial activities. One of the aims of the OIZs, which are disciplined industrial areas, is to reduce environmental pollution and to prevent the consumption of environmental resources.With the establishment of OIZs, progress has been made in reducing environmental pollution and environmental traceability. Although there is a lot of environmental data on OIZs, it can be seen as a disadvantage that these data are disorganized and complex and not spatial. It is essential to establish this data on a comprehensive information system for OIZs, where there are many environmental data. Therefore, it is important to establish EIS for quick and easy environmental management, environmental planning and environmental traceability of OIZs and facilities operating in OIZ. Depending on the developments in the industrial sector in Turkey, EIS is necessary to establihs because of the the lack of environmental management, the inadequacy of the positional information system for the industry and the poor access to relevant information. It is clear that the EIS that will be established based on the position for the industry will provide great advantages to the concerned. In parallel with the developments in the field of industry, a spatial-based EIS for industrial areas should develop in Turkey.The main purpose of the study is to establish an effective EIS for industry and to test its applicability in ITOIZ. The results of the study will be evaluated and the application for industry will be tested. Applications are expected to be applied to the industrial area of Istanbul in the first practice., Then this application is expected to be for the entire industrial area in Turkey.During the construction of the information system, ITOIZ Regional Directorate was contacted and necessary support was requested for the data. In this study conducted within a program, relevant data related to ITOIZ were collected from various institutions, particularly ITOIZ Directorate. During the building of the system, the necessary data was extracted from the collected data. The extracted data were classified into geometric and attribute types in the system construction process. The necessary digitization processes have been carried out with appropriate GIS programs, data integration and system modeling have been made using GIS programs and software, and the data has been kept up-to-date and served to users via web-based GIS through software channels.In this study, GIS and EIS concepts are mentioned. In addition, the relationship between GIS and EIS has been tried to be explained. The relationship between Environmental Information and EIS has been mentioned and the importance of EIS has been explained. The studies on the background of the EIS and examples of spatial applications are discussed in the study. The developmental process of EIS in the World, Europea and Turkey is examined. The concept of industry and conceptual definitions about OIZs are mentioned. Information about these concepts is given and the relationship between OIZs and environment and sustainability has been mentioned. The concept of industry and conceptual framework related to OIZs has been drawn and information has been given about these concepts and the relationship between OIZs and environment and sustainability has been mentioned.