Bir eğitim kurumu olarak Şark Medreseleri: Mardin yöresi örneği

Abstract

Araştırmada, Doğu-Güneydoğu Medreseleri'nin bir eğitim kurumu olarak niteliği tespit edilmeye çalışılmıştır. Buna göre araştırmada, söz konusu medreselerin terminolojik tanımları, kurumsal yapıları, idari organizasyonları, fiziki/bina yapıları, ekonomik kaynakları, günlük işleri, tatil günleri, sosyal aktiviteleri, eğitim-öğretim amaçları, eğitim-öğretimin temel unsurları olan eğitimcileri, öğrencileri, müfredatı ve okutulan eserleri, ders öğretim/öğrenim yöntem ve teknikleri, eğitim-öğretim dilleri, eğitim-öğretim süresi, mezuniyet törenleri ve medreselerin toplum ile ilişkileri gibi konular üzerinde durulmuştur.2010-2011 yılları arasında, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde faaliyet gösteren medreselerin evreni oluşturduğu araştırmada, örneklem alanı olarak Mardin il, ilçe merkez ve kırsalında aktif olarak faaliyet gösteren medreselerden, `maksimum çeşitlilik örneklemesi' yöntemine göre tespit edilen ve kendileriyle görüşme talebine olumlu yanıt veren 8 medrese ele alınmıştır.Araştırma sürecinde, araştırmanın inandırıcılık, aktarılabilirlik, tutarlık ve teyit edilebilirlik gibi özelliklerinin sağlanması için; örneklem çeşitlemesi, uzun süreli etkileşim, görüşme, gözlem, derinlik odaklı veri toplama, betimsel analiz ve katılımcı teyidi gibi yöntemler kullanılmıştır. Ayrıca görüşmelerin yapıldığı medreselerdeki 162 öğrenciye, kendilerine ve medrese kurumuna dair sorular içeren bir anket uygulanmış; anket verilerinin çözümlenmesinde SPSS programı ile deskriptif-frekans analizi, çoklu karşılaştırma testi ve ilişki testi kullanılmıştır.Anahtar Kelimeler: Din, Sosyoloji, Eğitim, Medrese, Osmanlı, Şark, Doğu, Güneydoğu.

In this research the quality of Eastern and Southeastern Madrasas as an educational institution has been tried to be identified.The research has focused not only on the terminological definitions, institutional structures, administrative organizations, physical / building structures, economical funds, daily routines, holidays, social activities, academic goals of the madrasas but also on the main factors of education such as teachers and students, curriculum, the studied books, teaching method and techniques, medium of instruction, academic year, graduation ceremonies and the relationship between the society and madrasas.The madrasas which had been in service during 2010 and 2011, in the Eastern and Southeastern Anatolia Regions consist the population of this research. As a sample, eight of the madrasas which are still active in Mardin province, city center and suburbs were determined according to the maximum variety sampling method and they confirmed the meeting request.During the research methods such as sample diversity, long term interaction, conversation, observation, detailed data gathering, descriptive analysis and participant confirmation had been used to provide the features like conclusiveness, alienism, cohesion and confirmation of the research. Also, a survey consisting of the questions related to madrasas and themselves, had been applied to 162 students in the madrasas that were in question. For the assessment of the survey datas, Statistical Package for Social Sciences, descriptive frequency analysis , multiple comparison test and relevancy test were used.Key Words: Religion, Sociology, Education, Madrasa, Ottoman, Orient, Eastern, Southeastern.