Celâleddîn es-Suyûtî`nin (ö. 911/1505) Fahreddîn er-Râzî`ye (ö. 606/1210) eleştirisi bağlamında tefsir ilminin neliği meselesi.

Abstract

Bir tarafta eğitiminde yoğun olarak felsefeyle ilgilenen ve bunun sonucunda tefsirinde bu alanla ilgili bilgilere yer veren Râzî, diğer tarafta Antik Yunan'dan miras alınan mantık ilminin öğrenimine mesafeli yaklaşan Suyûtî. İkisinin tefsirde önem verdiği hususların ve zihin dünyalarını belirleyen etkenlerin farklı oluşu, Suyûtî'yi Rȃzî'ye 'Râzî'nin tefsirinde, tefsir dışında her şey var' şeklinde bir eleştiri yöneltmesine ve tefsir uygulamasında tefsirin sınırlarına sadık kalmadığını vurgulamasına yöneltmiştir. Bu eleştiri tefsir ilminin neliği ve sınırları meselesini ortaya çıkarmaktadır. Mevcut tenkit noktalar, iki müfessirin zihin dünyası, ilmi geleneği, tanım ve uygulamadan oluşan tefsir anlayışlarını araştırmayı gerekli kılmaktadır. Eleştirinin bilimsel değeri ve tefsir geleneğindeki yeri ancak bu şekilde belirlenmiş olacaktır. Bilimsel değeri belirleyebilmek için bu saydığımız konular dışında ayrıca Râzî'nin tefsirindeki felsefî bilgilerin tefsir değeri konusu da önemlidir. Eleştirinin tarihte başka âlimler tarafından da yinelendiği onun daha ziyade bir düşünce geleneğinin ürünü olduğu ve tanımı ile sınırları belli klasik tefsir anlayışını yansıttığı düşündürebilir.Anahtar Sözcükler: Mefȃtîhu'l-gayb, ed-Dürru'l-mensûr, zihin dünyası, tanım, uygulama, tefsirin neliği, eleştiri.

On the one hand there is Rāzī, who had been intensively interested in philosophy during his education and include this kind of knowledge in his tafsīr. On the other hand there is Suyūṭī, who closely opposed to the study of logic which was inherited by Ancient Greek. That both of them attach importance to different things in tafsīr and their mind worlds was determined by different factors, let Suyūṭī underline that Rāzī don't care and keep the lines of tafsīr in his practice by criticizing 'in Rāzī's tafsīr is everything but not even tafsīr'. This critique brings the whatness and lines question of tafsīr out. The critique points require to analyze the mind worlds, science traditions, tafsīr understandings which contain the definition and practice of both mufassirs. Only in this wise can be the scientific worth and position of the critique in the tafsīr tradition determined. In addition to these themes to determine the scientific worth, the question of tafsīr worth of the philosophic knowledge in Rāzī's tafsīr is quite important and relevant. Finally that the critique was quote by other scholars shows us that the critique is a result of a certain thought tradition and reflect the classic tafsīr understanding which definition and lines is explicitly clear and stated.Keywords:Mafātīḥ al-ġayb, ad-Dürru'l-manṯūr, mind worlds, definition, practice, whatness of tafsīr, critique.