5-12 yaş aralığındaki çocukların ölüm algısını ifade biçimlerinin incelenmesi

Abstract

Yaşamın anlamını arayanların karşısına ölüm kavramının çıkması kaçınılmazdır. Bu yüzdendir ki birçok filozof, şair ve yazar ölüm hakkındaki düşüncelerini eserlerine yansıtmıştır. Buna rağmen, insanoğlunun ölüm hakkında konuşmak bir yana ölümü düşünmekten bile sakındığı bilinmektedir. Literatüre bakıldığında, yetişkinlerin ölüm kavramı hakkında düşünmekten kaçındığı, bu kavramı anlamlandırmakta zorlandığı görülmektedir; bu nedenle çocukların ölüm kavramını nasıl anlamdırdığı merak konusu olmaktadır. Çocukların ölüm kavramı hakkındaki algılarını belirlemek açısından, çizdikleri resimler zengin veri kaynakları olabilmektedir. Bu araştırmada ise; çocukların ölüm algılarını resimleri aracılığıyla ifade ediş biçimleri ve ölüm kavramı algısında bilgi edindikleri kaynakları belirlemek amaçlanmıştır. Bu nedenle araştırmada, karma araştırma yöntemlerinden biri olan `açıklayıcı model` kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Kastamonu, Diyarbakır ve Eskişehir illerindeki bağımsız anaokulları ve ilköğretim okullarındaki yaşları 5 ile 12 arasında değişen 257 çocuk oluşturmaktadır. Veri toplamak için araştırmanın çalışma grubuna giren çocuklara ölüm algılarını yansıttıkları resimler çizdirilmiş ve onlarla yapılan bire bir görüşmelerden yararlanılmıştır. Bu verilerin sonucunda uygun temalar oluşturularak nitel ve nicel yorumlamalar yapılmıştır. Çocukların çizdiği resimler sonrasında, onlarla birebir görüşülerek yaptıkları resimleri anlatmaları sağlanmıştır. Elde edilen verilerin analizi için SPSS 15.0 paket programı kullanılmış; Frekans (f), Yüzde (%) tabloları oluşturularak bulgulardan yararlanılmıştır. Araştırmada; cinsiyet, yaş, yaşadıkları farklı bölgeler ve ölüm deneyimine sahip olma durumlarına göre çocuklar ölüm algılarını resim aracılığıyla nasıl ifade ettikleri ve ölüm kavramı algısında bilgi edindikleri kaynakların neler olduğuna bakılmış, çocukların ölüm kavramı algısında bilgi edindikleri kaynaklara göre, ölüm algılarını resim aracılığıyla nasıl ifade ettikleri incelenmiş ve tartışma ve yorum kısmında belirtilmiştir. 5-12 yaş aralığındaki çocuklar ölüm algısını oluşturulan temaların içerisinde en çok `dini öğeler` ve `şiddet` temalarıyla ve en az ise `sembolik öğeler` temasıyla ilgili resimlerle yansıttıkları görülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlara dayalı olarak çeşitli önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Sözcükler: Ölüm, Ölüm algısı, Ölüm kavramı, Çocuk resimleri

Those who seek for the meaning of life, encounter the concept of death inevitably. This is why many philosophers, poets, and authors have reflected their opinions about death in their works. Nevertheless, human beings avoid thinking or talking about it. According to the literature, to avoid thinking about the concept of death as adults, it is seen that struggle to make sense of this concept, so how the concept of death of children is a matter of wonder that signification. The pictures drawn by children may serve as rich data sources for determining their perceptions about the concept of death. Thus, this study aimed to determine how children expressed their death perceptions via their pictures and the sources to get information about death perception. For that reason, in this study mixed method research- explanatory model? was used. The study group consisted of 257 children in the age range of 5 to 12 who attended independent kindergartens and primary schools in Kastamonu, Diyarbakır and Eskişehir. The pictures drawn by the children and one-to-one interviews conducted with them were used for collecting the research data. After the children had drawn their pictures, one-to-one interviews were conducted with them so that they could explain their pictures. As a result of this data for the appropriate theme is made by forming the qualitative and quantitative interpretation. The obtained data were analyzed via the SPSS 15.0 package. The findings were utilized by forming frequency (f) and percentage (%) tables. In the present study, it was investigated how the children expressed their death perceptions via pictures and sources used to get information about death perception by gender, age, region of residence, and death experience. Furthermore, it was examined and discussed how the children expressed their death perceptions via pictures by the sources used by children for getting information in regard to death perception. No significant relationship was found between gender and children's expressions of their death perceptions via pictures. However, a significant relationship was found between the region of residence and children's expressions of their death perceptions. It was seen that the children in the age range of 5 to 12 reflected their death perceptions via the themes of `religious elements` and `violence` at most and `symbolic elements` at least in their pictures. Various recommendations were put forward in consideration of the results obtained in the study.Key Words: Death, death perception, the concept of death, child drawings.