Sınıf öğretmenlerinin umutsuzluk düzeyleri ile iş doyumları, iş yaşam kaliteleri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Umutsuzluk düzeyi üzerinde etkili olan birçok etmen bulunmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, sınıf öğretmenlerinin umutsuzluk düzeyleri ile iş doyumları, iş yaşam kaliteleri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Çalışmada ayrıca `cinsiyet, yaş, kıdem yılı, kurumdaki çalışma süresi ve medeni durum` demografik değişkenler olarak ele alınmıştır.Bu çalışmanın araştırma grubunu, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Trabzon ilinde görev yapan 315 erkek, 345 kadın olmak üzere 660 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında, T. Beck, D. Lester ve L. Trexler (1974) tarafından geliştirilen ve Seber (1991) tarafından Türkçe'ye uyarlanan `Beck Umutsuzluk Ölçeği`; Erdem (2008) tarafından geliştirilen `İş Yaşam Kalitesi Ölçeği`; Şahin (1999) tarafından geliştirilen `İş Doyumu Ölçeği` ve Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilen ve Türkçe'ye Ergin (1992) tarafından uyarlanan `Maslach Tükenmişlik Ölçeği` kullanılmıştır. Ayrıca sınıf öğretmenlerinin demografik özellikleri hakkında bilgi edinebilmek için araştrımacı tarafından hazırlana `Kişisel Bilgi Formu` kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde İBM SPSS 23.0 programından yararlanılmış, regresyon analizi, t Testi ve tek yönlü ANOVA analizi teknikleri kullanılmıştır.Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin düşük düzeyde umutsuzluk geliştirdikleri tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra sınıf öğretmenlerinin düşük düzeyde iş doyumu sağladıkları, iş yaşam kalitelerinin orta düzeyde olduğu ve düşük düzeyde duygusal tükenmişlik ve duyarsızlaşma ile kişisel başarı açısından yüksek düzeyde tükenmişlik yaşadığı ulaşılan diğer bulgulardır. İş doyum düzeyinin umutsuzluk ile negatif yönde ilişkiye sahip olduğu; tükenmişlik düzeyinin ise umutsuzluk düzeyi ile pozitif ilişkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca sınıf öğretmenlerinin iş yaşam kalitesi ile iş doyum düzeyleri arasında pozitif ilişkinin var olduğu ulaşılan bir diğer bulgudur. Araştırmada sınıf öğretmenlerinin umutsuzluk düzeyi ile cinsiyet değişkeni arasında anlamlı farklılaşma bulunmakla birlikte yaş, medeni hal, kıdem yılı, kurumda çalışma süresi değişkenleri arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı sonucu elde edilmiştir. Sonuçlar literatür bulgularıyla tartışılarak öneriler sunulmuştur.

There are so many affecting factors on the hopelessness level. The main purpose of this research is to determine the relation between the classroom teachers'hopelessness level, their job satisfaction, and workquality of life. Gender, age, year of seniority, working duration in the institution and marital statushave been discussed as demographic variables.The study group of research consists of totally 660 classroom teachers, Including 315 male and 345 female participants, working in the Trabzon province during 2017-2018 academic year. As a data collection tool, ''Beck Hopelessness Scale'', developed by T. Beck, D. Lester and L. Trexler (1974) and adapted into Turkish by Seber (1991), ''The Quality of Work Life Scale'', developed by Erdem (2008), ''Job Satisfaction Scale'', developed by Şahin (1999), ''Maslach Burnout Scale'' developed by Maslach and Jackson (1981) and adapted into Turkish by Ergin (1992) were used. ''The Personal Information Form'' developed by the researcher was also used to determine the demographic characteristics of classroom teachers. IBM SPSS statistics, version 23.0, Regression Analysis, T test and one way analysis of variance (ANOVA) were carried out for the data analysis.According to the research results, it has been identified that classroom teachers had a mild level of hopelessness, a partial level of job satisfaction, a medium level of work quality of life, very rare emotional exhaustion and personal success. It has been found out that job satisfaction had a negative effect on hopelessness, on the other hand, exhaustion had a positive effect on the level of hopelessness. The data showed that there was a positive relation between the work quality of life and job satisfaction. Research findings also indicated that there was a significant relation between the classroom teachers' level of hopelessness and gender variable, however, not a considerable difference between the variables such as marital status, year of seniority and working duration in the institution. Some suggestions have been made by discussing the research findings in the scope of literature.