Karaciğer transplantasyonu sonrası yaşam kalitesinin belirlenmesi

Abstract

KARACİĞER TRANSPLANTASYONU SONRASI YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİAraştırma karaciğer transplantasyonu sonrası yaşam kalitesinin belirlenmesi amacı ile yapılmıştır.Prospektif ve tanımlayıcı araştırma tasarımına uygun olarak gerçekleştirilen araştırmanın örneklemini, 1 Ocak 2015-15 Mayıs 2015 tarihleri arasında Malatya İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Genel Cerrahi Polikliniğine başvuran, karaciğer transplantasyonu uygulanmış olan ve örneklem ölçütlerini sağlayan 103 gönüllü hasta oluşturmuştur. Araştırmanın verileri; kişisel bilgi ve hastalığa ilişkin bilgi formu, bilgi durumu ve eğitim konuları formu ve SF-36 yaşam kalitesi ölçeği formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizi SPSS 21.0 for Windows programında yapılmıştır. Verilerin gösteriminde sayı (n), yüzde (%), ortalama±standart sapma, ortanca, en büyük-en küçük sayı gösterimi, karşılaştırmalı istatistiklerde bağımsız gruplarda t-testi, Mann-Whitney U Test, Kruskal Wallis Test kullanılmıştır. İstatistik anlamlılık düzeyi olarak p<0.05 değeri kabul edilmiştir. Araştırmada fiziksel sağlık yaşam kalitesi puan ortalaması 39.90±8.53; mental sağlık yaşam kalitesi puan ortalaması ise 43.93±9.86 olarak bulunmuştur. Karaciğer transplantasyonu uygulanan hastaların SF-36 yaşam kalitesi ölçeği fiziksel sağlık alt boyutu ile cinsiyet, medeni durum ve kronik hastalık durumu arasında; mental sağlık alt boyutu ile de eğitim durumu arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Ayrıca aynı hasta grubunun fiziksel sağlık alt boyutu ile transplantasyondan itibaren geçen süre, transplantasyon kaynağı ve ameliyat sonrası hastanede kalma süresini uzatan olumsuz durum varlığı arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur(p<0.05). Karaciğer transplantasyonu uygulanan hastaların yaşam kalitesi orta seviyede bulunmuştur. Erkek hastaların ve bekâr hastaların fiziksel sağlık yaşam kalitesi diğerlerinden yüksektir. Eğitim düzeyi arttıkça mental sağlık yaşam kalitesi artmaktadır. Transplantasyonun üzerinden geçen süre arttıkça fiziksel sağlık yaşam kalitesinin de arttığı ve ameliyat sonrası hastanede kalma süresini uzatacak olumsuz durumlarla karşılaşmayanların, karşılaşanlara göre, kadavradan nakil olan bireylerin de canlı donörden nakil olanlara göre fiziksel sağlık yaşam kalitesi daha yüksektir. Anahtar Kelimeler: Karaciğer Transplantasyonu, Yaşam Kalitesi, SF-36, Hemşirelik

ABSTRACTDETERMINATION OF LIFE QUALITY FOLLOWING LIVER TRANSPLANTATIONThe research was conducted to perform life quality following liver transplantation. The sampling of the research which was performed in accordance with prospective and descriptive research design consists of 103 volunteer patients who applied to Malatya İnönü University Turgut Özal Medical Center General Surgery Clinic between January 01-May 15, 2015, who had liver transplantation and complied with the sampling criteria. The data was collected using personal details and disease information form, information status and training subjects form and SF-36 life quality scale form. The statistical analysis of the data was performed on SPSS 21.0 for Windows software. Number (n), percentage (%), average±standard deviation, median, highest-lowest number indication were used to indicate the data and t-test, Mann-Whitney U test, Kruskal Wallis Test were used in independent groups in comparative statistics. Level of statistical significance was taken as p<0.05. The physical health life quality score average was found to be 39.90±8.53 and mental health life quality score average to be 43.93±9.86 in the research. The difference between physical health aspect and gender, marital status and chronic disease; and the difference between mental health and education were statistically significant in SF-36 life quality scale of the patients who had liver transplantation (p<0.05). Furthermore, the difference between physical health aspect of the same patient group and the time past subsequent to transplantation, source of transplantation and the presence of negative conditions extending post-operative hospitalization was also statistically significant (p<0.05). The life quality of the patients who had liver transplantation was found to be moderate. Physical health life quality of the male patients and single patients is higher than the others. The mental health life quality improves as the level of education increases. Another finding of the research indicates that physical health life quality improves as the time past subsequent to transplantation increases. Besides, the physical health life quality of the patients who didn't have any condition to cause extending post-operative hospitalization is higher compared to those who had and also the physical health life quality of those who had transplantation from a cadaver is higher compared to those who had transplantation from a live donor. Key Words: Liver Transplantation, Life Quality, SF-36, Nursing