Talip Apaydın`ın romanlarında halk bilimi unsurları

Abstract

16. yy'da başlayan yerlileşme hareketiyle halk duyuşu yazılı edebiyatımızda yer almaya başlamıştır. Sonrasında Tanzimat ve Milli Edebiyat dönemleriyle halk kültürünün etkisi iyice hissedilmiştir. 1950 sonrası halk ve köylü kavramlarına odaklanılarak, köyün sorunları ve yoksulluğuna değinildiği köy romanları niteliğinde eserler kaleme alınmıştır. Çağdaş romancılığımızda Talip Apaydın, köy enstitülü bir yazar olarak köy romanı türünde, halk bilimi açısından zengin eserler vermiştir. Çalışmada, Talip Apaydın'ın halk bilimi unsurlarından ne oranda ve nasıl yararlandığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Yazarın Define, Emmioğlu, Ferhat İle Şirin, Kente İndi İdris, Köylüler, Ortakçılar, Sarı Traktör, Toz Duman İçinde, Tütün Yorgunu, Vatan Dediler, Yoz Davar, Yarbükü adlı romanları değerlendirilerek yazarın romancılığı ve halk bilimi arasında ilişki kurulmuştur. Çalışma dört ana bölümden meydana gelmiştir. Birinci bölümde yazarın hayatı, eserleri, edebi kişiliği aktarılmıştır. Ayrıca halk biliminin tanımı ve tarihi ayrıntılı olarak ele alınmıştır. İkinci bölümde, efsane, masal, halk hikâyesi, kıssa – meddah hikâyesi, ninni, fıkra, türkü, cenkname, ağıt ve halk şairliği konu edinilmiştir. Çalışmanın en hacimli bölümü olan üçüncü bölümde eşyalar, inanışlar, sosyal normlar, geçiş dönemiyle ilgili gelenek ve görenekler, formel sayılar, kalıp sözler, dil ve anlatım, halk defineciliği, halk hekimliği, halk takvimi, halk matematiği, halk meteorolojisi, halk kozmogonisi, halk botaniği, halk zoolojisi, halk mimarisi, halk ekonomisi, halk mutfağı, halk eğlenceleri, halk taşıtları, sosyal dayanışma ve yardımlaşma kurumları, meslek ve zanaatlar ve son olarak hediyeleşme, misafirlik, saygı yer almıştır. Dördüncü bölümde ise eser özetleri ve tablolalara yer verilmiştir. İnceleme ve değerlendirmeler sonucunda romanlarında halk bilimi unsurlarına yoğun olarak yer verdiği tespit edilen yazarın, halk kültürüne yer verdiği derecede romancılığının zenginlik kazandığı görülmüştür. Halk bilimi unsurları, eserlerin okuyucu tarafından daha iyi anlaşılması, esere gerçeklik kazandırmak ve okuyucuyu esere çekmek işlevlerini sağlamıştır. Yazar, eğitimci yönüne bağlı olarak zaman zaman halk inançları özelinde geleneksel unsurlara eleştirel bir açıdan yaklaşmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen veriler bütüncül bir bakış açısı kazanmak adına tablolaştırılmış, sayısal değerlerle ifade edilmiştir.

In the 16th century, the movement of locality started to take place in our written literature. Afterwards, the influence of folk culture was felt very much through Tanzimat and National Literature periods. After 1950, it focused on the concepts of folk and peasant was written in the form of a village novel in which peasants were addressing problems and poverty. Talip Apaydin, a contemporary novelist, has given rich works in the form of village novels as a village institution writer in terms of folklore. The aim of the study was to determine how and how much Talip Apaydın benefited from the elements of folklore. The author's Define, Emmioğlu, Ferhat İle Şirin, Kente İndi İdris, Köylüler, Ortakçılar, Sarı Traktör, Toz Duman İçinde, Tütün Yorgunu, Vatan Dediler, Yoz Davar, Yarbükü novels were evaluated and a relationship between the author's romance and folklore was established.The study has been divided into four main chapters. In the first chapter, the writer's life, works, literary personality are conveyed. In addition, the definition and history of folklore are discussed in detail. In the second chapter; legend, fairy tale, folk tale, short story, meddah tale, lullaby, joke, folk song, cenkname, complaint and folk poetry were examined. In the third chapter, which is the most voluminous part of the work, goods, beliefs, social norms, traditions and customs related to the transition period, formal numbers, phrases, language and expression, folk treasure hunting, folk medicine, folk calendar, folk mathematic, folk meteorology, folk kozmogony, folk botany, folk zoology, folk architecture, folk economy, folk kitchen, folk entertainment, folk transport, social solidarity and cooperation institutions, occupations and crafts and finally gifts, hospitality and respect were placed.As a result of the reviews and evaluations, it has been found that the authors' fiction contains a lot of folklore elements. it has been seen that the author's novelty has been enriched at the same time he has included folk culture. From time to time, the author has approached folklore elements in a critical sense, in particular in the context of folk beliefs. The data obtained in the study are tabulated in order to gain a holistic viewpoint, expressed in numerical values.