424 numaralı Siirt şer`iyye sicilinin transkripsiyonu ve değerlendirmesi

Abstract

Şer'iyye sicilleri Osmanlı Dönemi mahkemelerinin verdiği kararların kaydedildiği defterlerdir. Bu defterlere kadı sicili, kadı defterleri de denilmektedir. Mahkemelere her türlü konu, dava olarak gelmekteydi. Sicil içerisinde i'lam, hüccet, tereke gibi kadı kararı içeren belgelerin yanında merkezden gönderilen ve kadı tarafından bir örneği mahkeme defterinde de kaydedilen emirname türü belgelerde mevcuttur. Bu yüzden mahkeme kayıtları yazıldıkları dönemin sosyal, hukuki, idari ve ekonomik yapısı hakkında bize değerli bilgiler sunmaktadır. Şer'iyye sicilleri bu denli kapsamlı konuları içermesinden dolayı sadece tarihçilerin işlerine yarayan bir kaynak değil aynı zamanda hukuk, iktisat, sosyoloji, askeri gibi alanlarda da birinci elden kaynaklar olarak kullanılmaktadır. Çalışmamızın konusunu oluşturan 424 Numaralı Siirt Şer'iyye Sicili 1870 ve 1871 (H. 1286/1287/1288) yıllarını kapsamaktadır. Bu defterin içerisinde otuzdan fazla konu başlığı bulunmaktadır. Alacak, borç, mülk satışları, boşanma, yaralama, gasp, zarar, müdahale, tereke ve hırsızlık gibi davalar sicil içerisinde geçen konulardan bazılarıdır. Yaygın olarak geçen bu davalar çalışmamızda ayrı başlıklar altında ele alınmıştır. Sicillere kaydedilen bu davalardan önemli bilgiler elde edilmiştir. Bu bilgiler ışığında değerlendirmeler yapılmış ve Siirt'in 1870 ve 1871 yıllarına ait sosyal, ekonomik ve idari yapısı hakkında önemli sonuçlara ulaşılmıştır.

Sharia registry is the records of the decision of the courts of the Ottoman period. These registry are also called Kadi's record or Kadi's books. All kinds of issues could have been come to courts as a case. As well as documents containing the decisions of Kadi such as i'lam, hüccet, tereke, there were also documents sent from the center and a copy of these documents recorded Kadi. Therefore, the court records give us valuable information about the social, juridical, administrative and economic structure of period in which they were written. Because Sharia registries contain such comprehensive issues, they are used as first-hand sources both for the work of historians and in the fields such as law, economics, sociology and military424 numbered sharia registry which is the subject of our study covers years 1870 and 1871 (H. 1286/1287/1288). There are more than thirty topics in this registry. Claim, debt, property sales, divorce, wounding, extortion, damages, intervention, tereke, and robbery are some of the issues included in the registry. These common cases have been examined under separate titles in our study. Important information has been optained from these cases recorded in the registry. In the light of these knowledge, evaluations have been made and significant results have been reached about social, economic and admnistrative structure of Siirt in the years 1870, 1871.