Mela Ehmedê Cızîrî`nin gazellerinde kullanılan edebi sanatlar

Abstract

Bu çalışmada Kürt edebiyatının önemli şahsiyetlerinden olan Mela Ehmedê Cizîrî'nin gazellerinde kullandığı edebi sanatlar üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Çalışma giriş, yöntem ve bulgular, sonuç ve öneriler olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, klasik Kürt edebiyatı, klasik Kürt edebiyatının temsilcileri, Mela Ehmedê Cizîrî'nin hayatı ve edebî kişiliği Mela Ehmedê Cizîrî'nin Divanı ve Divan Edebiyatındaki yeri Mela Ehmedê Cizîrî'nin kişiliğinde klasik Kürt edebiyatı ile klasik Türk edebiyatının karşılaştırılması ve bu çalışmanın klasik Türk edebiyatına katkısı belirtilmiştir. Sonrasında edebi sanatlarla ilgili edebiyat destekli bilgiler Mela Ehmedê Cizîrî'nin gazellerinde yer alan örneklerle verilmeye çalışılmıştır. Sonra alan yazıntaraması yapılarak Mela Ehmedê Cizîrî ve edebi sanatlar üzerinde yapılan çalışmalara değinilmiştir. Yöntem kısmında çalışmada tutulan yol, evren ve örneklem, verilerin toplanması ve analizi üzerinde durulmuştur. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Bu modelle geçmişte var olan ya da var olmaya devam eden olgu ve olaylar ortaya çıkarılmaya çalışılır. Verilerin toplanmasında ise doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Veriler içerik analizi yoluyla analiz edilerek bulgular elde edilmeye çalışılmıştır.Tezin sonunda bir ek verilmiştir. Ek'te bulgular sunulmuştur. Bulgular kısmında Mela Ehmedê Cizîrî'nin gazellerinde bulunan edebi sanatlar tek tek incelenmiş ve örneklerle açıklanmıştır. Edebi sanatlar tespit edilirken gerekli yerlerde bu sanatların işaret ettiği olaylarla ilgili bilgiler sunulmuştur. Çünkü Divan edebiyatı geleneğinde kullanılan sanatların arka planında o sanatın içerdiği bir olay ya da olgu var olabilir. Bu yolla Mela Ehmedê Cizîrî'nin gazellerinde işaret edilen bazı olaylara da ulaşılabilir. Bu çalışmayla, Divan Edebiyatı geleneğinin içinde yer alan Mela Ehmedê Ciziri'nin gazelleri incelenerek Kürt edebiyatı ve Türk Edebiyatı alanına bir nebze de olsa katkıda bulunmaya çalışılmıştır. Çünkü Mela Ehmedê Cizîrî ve eseleri Divan Edebiyatı, bilhassa Kürt edebiyatı için bir anahtar konumunda olduğu düşünülmektedir. Mela Ehmedê Cizîrî Kürt edebiyatı araştırmacıları bazen de Türk edebiyatı araştırmacıları için alanda bilinmesi gereken bir edebi kişilik niteliğindedir. Çünkü Osmanlı İmparatorluğu içinde geniş bir tebaayı barındıran ve bu tebaanın birbiriyle etkileşim içinde olduğu milletler bütünüydü. Bütünü görebilmek için parçaların varlığından haberdar olmakla mümkündür. Kaldı ki Divan edebiyat kalıbıyla, aruz vezniyle ve mazmunlarıyla farklı dillerde yazılmış alsa dahi bir birliktelik göstermektedir. Bu çalışma yukarıda saydığım nedenlerden dolayı sadece Kürt edebiyatına değil aynı zamanda Türk edebiyatına da katkı sağlayacaktır. Mela Ehmedê Cizîrî ve edebi kişiliğini çözmeye çalışmak Kürt edebiyatı sahasında önemli sayılacak bir bilgi ve birikime adım atmakla eşdeğerdir. Son olarak çalışmada elde edilen sonuçlar üzerinde durularak kullanılan sanatlardan hareketle Mela Ehmedê Cizîrî'nin edebi şahsiyeti ve sanatların ilişkisine değinilmiştir. Öneriler kısmında ise konu ile ilgili araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Kürt Edebiyatı, Mela Ehmedê Cizîrî, Mela Ehmedê Cizîrî'nin Gazelleri, Edebi Sanatlar.

In this study of important Kurdish literature is the literary use of the Ode to Mela Ehmedê Cizîrî they tried to wind down on art. Study introduction, method, results, conclusion and recommendations consists of four main sections. In the introduction, Classical Kurdish literature, Classic representatives of Kurdish Literature, Mela Ehmedê Cizîrî's life and literary personality, Mela Ehmedê Cizîrî Board and Divan Literature in, Mela Ehmedê Cizîrî personality comparison of classical Turkish Literature with Classical Kurdish Literature and the contribution of classical Kurdish literature of this study. After that, the information about the literary arts literature supported with examples of Ode in Cizîrî attempts. Method study on the part of the road is maintained, the universe and sample, data collection and analysis are emphasized. Study of screening model. I have in the past, this particular model or that continue to exist in the case and an indication that exposes events. If a document review data collection method used. The data is analysed through content analysis findings tried to be. Results portion of the Mela Ehmedê Cizîrî'lyrics he examined one by one the literary arts in and explained with examples. Literary arts is being identified wherever necessary, this art point of information about events. Because Divan literature, in the tradition of art used in the back ground of it have an event or phenomenon that is contained in art. In this way, Mela Ehmedê Cizîrî lyric pointed to some event in. This work of Divan Literature tradition of Mela Ehmedê Cizîrî lyrics can be determined by examining the Kurdish literature and Turkish literature even if we tried to contribute a little bit. Because Mela Ehmedê Cizîrî and his arts are one key to the Divan Literature, in particular is thought to be in the position of Kurdish literature. Mela Ehmedê Cizîrî; Kurdish literature researchers sometimes need to know in the area for the Turkish literature researchers is a literary personality. Because the Empire of Osmanlı, in a wide range of nation and this is the interrelated subjects interact with an old plane tree branches as a whole. To see the whole being much aware of parts is possible. Besides, Divan literature mold, measure of Prosody and notion even if written in different languages with this work not only for the reasons enumerated above Kurdish Literature at the same time Turkish literature will contribute, too. Mela Ehmedê Cizîrî and literary personality, try to resolve a significant information in the field of Kurdish literature and knowledge without contemplation can be equivalent steps. Finally, the results obtained in the study of art of motion used with emphasis on Mela Ehmedê Cizîrî of literary personality and art of the relationship. Suggestions made suggestions about the subject is.Key Words: Kurdish Literature, Mela Ehmedê Cizîrî, Mela Ehmedê Cizîrî Lyrics, Literary Arts.